Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BURAK YILDIRIM
Danışman: Ergün Yıldız
Özet:
Amaç: Bu çalışma, Erzurum'da faaliyet gösteren bir doğal kaynak
suyu şişeleme tesisinin çevreye etkilerini mevcut durumda ve çeşitli
senaryolarda analiz ederek karşılaştırmak ve çevre performanslarını
değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında, fabrikadan
alınan veriler kullanılarak yaşam döngüsü analizi yapılmıştır.
Yöntem: Bu çalışmada, tesisten çevresel envanter bilgileri toplanıp
CML 2001 – Jan. 2016 çevresel etki kategorizasyon metodolojisine göre yaşam
döngüsü analizi yazılımıyla, tesisin küresel ısınma potansiyeli, abiyotik
kaynak tükenme potansiyeli, asidifikasyon potansiyeli, ötrofikasyon
potansiyeli, ozon tabakası bozulma potansiyeli ve insan toksisitesi potansiyeli
etki kategorilerinde çevreye yaptığı etkiler hem mevcut durum hem de çeşitli
senaryolar için hesaplanmıştır.
Bulgular: Bu
çalışmada öncelikle sistemin mevcut durumu için yaşam döngüsü analizi yapılmış,
ardından çeşitli senaryolar belirlenmiş ve etki analizleri açısından yaşam
döngüsü analizleri karşılaştırılmıştır. Hammadde alımı, nakliyesi, üretim
aşamaları, kullanımı ve atık senaryolarını içeren sistem sınırı beşikten mezara
olarak belirlenmiştir. Yapılan değerlendirmeye göre, etki kategorileri,
Abiyotik Fosil Kaynak Tüketimi 2269,436 kWh, Asidifikasyon Potansiyeli 1,506 kg
SO2 eşdeğeri, Ötrofikasyon Potansiyeli 0,1124 kg Fosfat eşdeğeri,
Tatlı Su Ekotoksisitesi Potansiyeli 1,377 kg DCB eşdeğeri, Küresel Isınma
Potansiyeli 409,563 kg CO2 eşdeğeri, İnsan Toksisitesi Potansiyeli
23,365 kg DCB eşdeğeri, Deniz Toksisitesi Potansiyeli 42692,13 kg DCB eşdeğeri,
Ozon Tabakasının Bozulma Potansiyeli 3,73E-11 kg CFC-11 eşdeğeri, Fotokimyasal
Ozon Üretimi Potansiyeli 0,1125 kg Etilen eşdeğeri, Toprakta Ekotoksisite
Potansiyeli 2,444 kg DCB eşdeğeri olarak bulunmuştur.
Sonuç: Çalışma sonuçları, tesisin mevcut durumu ve senaryolar
için çevresel etki kategorilerine göre incelenmiş ve karşılaştırmalar
yapılmıştır. Sistemin elektrik ihtiyacını güneş paneli ve rüzgâr türbini enerjilerinden
karşıladığında, pet preform ağırlığına göre hafif olanının seçilmesi durumunda
çevresel performansının artacağı ve CO2 emisyonlarının azaldığı
görülmüştür. Geri dönüşüm senaryosunda ise elektrik kaynağının güneş panel veya
rüzgâr türbin enerjisinden karşılanması ve tesis bünyesinde işletilmesi
durumunda çevresel performansın arttığı görülmüştür.