Avrupa resminde sosyo-kültürel bir olgu olarak damask

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Deryanur CAN

Danışman: Fevziye Eyigör Pelikoğlu

Özet:

Amaç: “Damask” sözcüğü, tüm dünyada söyleyiş farklılıklarına rağmen, anlamca coğrafi olarak Şam bölgesine işaret etmektedir. Tarihsel süreçte bu bölgede yaşamış olan ve birbiriyle temasta bulunmuş bütün medeniyetlerin sosyal yaşam dinamiklerini ve kültürel zenginliklerini temsil eden üç önemli göstergenin varlığı dikkat çekmektedir; ‘coğrafi ve stratejik değeri arzu nesnesine dönüştüren Şam ipeği’, ‘siyasi ve askeri üstünlüğü gözeten Şam kılıcı’ ve ‘kozmopolit yapıyı birbirine eşitleyen Şam gülü’. Bu üç nesnel unsuru buluşturup kendi içinde bütünleşik bir nitelik olarak sunan ‘damask’ deseninin sosyo-kültürel olguların ve siyasal oluşumların estetize edildiği sembolik bir form olarak incelenmesi amaçlanmıştır.                                          

Yöntem: ‘Avrupa resminde sosyo-kültürel bir olgu olarak Damask’ isimli tez çalışmasında “Nitel araştırma modeli” uygulanmış olup, “Betimsel Araştırma Yöntemi” ile geliştirilmiştir. Şam bölgesinde işaret eden Damask, tarihi, sosyal ve kültürel anlam katmanlarına sahip olgu düzeyine taşınmış, bütüncül bir bakış açısıyla incelenmiştir.

Bulgular: Kadim medeniyetlerle beslenen, dini duyguları içeriğinde barındıran Damask, bünyesindeki tarihsel ve kültürel birçok anlatı ile görünür kılınmıştır. Kendisi ile özdeş ‘Damask’ adlı desenin salt bir dekor öğesi veya kostüm bezemesi olarak görülmemesi gerekmektedir. Damask’ın yaşanmışlıkları ve kültürel etkileşimleri içinde barındıran görsel yansımasının kumaş/kılıç/gül formunda oluşu sanatsal anlam üretiminin önemini belirginleştirmektedir.     

Sonuç: Sanat, üzerinde yaşadığı topraklarda var olan kültürden etkilenir ve ilham olarak dinden beslenir. Damask bu anlamda bütün bu birikimleri içinde barındıran soyut bir çizgi olarak günümüze ulaşmıştır.                                                 

Anahtar Kelimeler: Damask, Dinler Tarihi, İslami Sanat, Avrupa resmi, Şam kumaşı, Şam kılıcı, Şam gülü