Görme engelli öğrencilere sosyal bilgiler öğretimine yönelik kavram öğretimi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET KADİR COŞKUN

Danışman: Ufuk Şimşek

Özet:

Bu çalışmanın amacı; ortaöğretim 5. ve 6. sınıf görme engelli öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi "İnsanlar Yerler ve Çevreler" öğrenme alanına yönelik bireysel öğrenme ihtiyaçlarını tespit etmek ve ünitede yer alan kavramlarının öğretimine yönelik bir öğretim modeli tasarlayarak bu modelin kullanışlılığını ve kavram öğrenimine etkisini araştırmaktır. Yöntem: Tasarım Tabanlı Araştırma (TTA) yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada öğretim tasarımı amacıyla ADDIE modeli kullanılmış ve çalışma üç ana aşamada tamamlanmıştır. İlk aşama olan ihtiyaç analizinde görme yetersizliği yaşayan öğrencilerin sosyal bilgiler öğrenimi konusundaki bireysel öğrenme ihtiyaçları ile "İnsanlar, Yerler ve Çevreler" ünitesinde yer alan kavramları anlama düzeyleri belirlenmiştir. İkinci aşamada ise ADDIE modelinin tasarım, geliştirme ve uygulama basamakları izlenmiş olup, birinci aşamada tespit edilen sorun ve ihtiyaçları gidermek amacıyla bireysel ihtiyaçlara uygun öğretim modeli tasarlanarak uygulanmıştır. Son aşamada ise uygulanan öğretim modelinin çeşitli açılardan değerlendirmesi yapılarak modelin kullanışlılığı ve kavram öğrenimine etkisi ortaya koyulmuştur. Bulgular: Uygulama sonucunda elde edilen bulgulara göre öğrencilerin "İnsanlar, Yerler ve Çevreler" ünitesinde yer alan kavramları öğrenme düzeylerinin yüksek olduğu ve öğrencilerin kavramları öğrenmesinde geliştirilen öğretim tasarım modelinin katkı sağladığı belirlenmiştir. Sonuç: Çalışma sonucunda; görme yetersizliği olan öğrencilerin tespit edilen ihtiyaçlarını gidermek ve "İnsanlar, Yerler ve Çevreler" ünitesine ait temel kavramlarının etkili öğrenimini sağlamak amacıyla tasarlanan öğretimin öğrencilerin başarılarına olumlu katkılar sağladığı görülmüştür. Görme duyusunda yaşanan yetersizliğe rağmen, öğretimde bireysel ihtiyaç ve yetersizlik düzeylerine uygun çeşitli uyarlamalar yapıldığı takdirde kavramların etkili bir şekilde öğrenilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Öğretimi, Kavram öğretimi, Görme Yetersizliği, Tasarım Tabanlı Araştırma, ADDIE Öğretim Tasarımı