Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gülten Ş.(Yürütücü), Dağdemir V.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 1995 - 1997
Kuzey Doğu Anadolu Bölgesinde süt fabrikaları ve mandıraların imalat yöntemleri, çalışma esasları, teknoloji seviyeleri, mülkiyet ve kapasite kullanım durumları, pazarlama faaliyetleri, pazarlama kanalları ve pazarlama sorunlarının belirlenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Ayrıca imal edilen pastörize süt, yoğurt, beyaz ve kaşar peynirinin imalat ve pazar maliyetleri, net gelir ve pazarlama marjının tespiti amaçlanmıştır. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki altı ilde (Ağrı, Ardahan, Artvin, Erzincan, Erzurum, Kars) Tarım İl Müdürlükleri Koruma ve Kontrol Şubelerinin denetiminde bulunan 1997 yılı kayıtlarına göre 8 süt fabrikası ve 87 mandıra olmak üzere toplam 95 işleme ünitesinden alınan veriler araştırmanın materyalini oluşturmuştur. Bu imalathanelerde tam sayım yöntemi uygulanarak anket yapılmıştır.
Araştırma bölgesindeki imalathanelerde kullanılan teknoloji düzeyinin çok eski ve düşük olduğu belirlenmiştir. Bölgede çiğ süt üretiminin %82.6’sının Yaz aylarında, %17.4’ünün Kış aylarında gerçekleştiği tespit edilmiştir. Çiğ süt üretimi yetersiz ve mevsimlik dalgalanma fazladır. Bu nedenlerden dolayı da kapasite kullanım oranın düştüğü ve atıl kapasite sorununun meydana geldiği belirlenmiştir. İşlenen toplam çiğ süt miktarının %30.2’sini süt fabrikaları, %69.8’sini ise mandıralar işlemiştir. İmalat ve pazar maliyetleri; fabrikaların imal ettiği ürünlerde, mandıralardakinden daha yüksek bulunmuştur. Araştırma bölgesinde imal edilen pastörize süt ve yoğurtta beş, beyaz ve kaşar peynirinde ise sekiz pazarlama kanalı tespit edilmiştir. Fabrikalara çiğ süt satan çiftçilerin geliri, mandıralara satış yapanlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. İmalatçı, toptancı ve perakendeci geliri, mandıraların imal ettiği ürünlerde fabrikalara oranla daha yüksek bulunmuştur.
Ülkedeki ve dolayısıyla bölgedeki sütçülük sektörünün gelişmesi için süt ürünleriyle ilgili ithalatın kesinlikle yapılmaması, çiğ süt üretim miktarını artırıcı tedbirlerin alınması gerekmektedir. Çiftçilerin çiğ süt üretim miktarını artırabilmeleri için kendilerine kontrollü devlet desteğinin sağlanması ve üretilecek çiğ sütün tatmin edici fiyattan satın alınmasının garanti edilmesi önerilmektedir.