Türkiye Ekonomisi İçin Yapısal Reform Ölçüm Yöntemlerinin Geliştirilmesi ve Yapısal Reformların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi

TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2023

Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
Başlama Tarihi: Kasım 2021
Bitiş Tarihi: Mayıs 2023

Proje Özeti

İktisat yazınında 2008-09 ekonomik krizinden yaklaşık 10 yıl sonra bugün, küresel ekonomide ekonomik, politik, jeopolitik gelişmelerden ve son olarak Covid-19 salgınıyla sağlık sektöründen kaynaklı belirsizliklerin, iktisat politikalarının etkinliğini sınırlandırdığı ve arzu edinilen ekonomik toparlanmaların yakalanabilmesini geciktirdiği genellikle kabul edilmektedir. Bu durum, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde potansiyelindeki sürdürülebilir büyüme hızlarına yakınsanabilmesinde geleneksel politika ve setleriyle mümkün olan neredeyse her şeyin yapıldığı görüşünün yerleşmesine ve IMF (International Monetary Fund), WB (World Bank) gibi uluslararası kuruluşlar tarafından ekonomik yapısal reformların yeniden önerilmesine yol açmaktadır.

Küresel ekonominin mevcut konjonktüründe ekonomik yapısal reformlara atfedilen önem dikkate alınarak gelişmek olan ülke konumundaki Türkiye ekonomisi üzerinde yürütülecek araştırma projesinde ekonomik yapısal reformlar ile ekonomik büyüme üzerindeki etkileri konu edinilmektedir. Bu kapsamda araştırma projesinin amacı, uluslararası literatürün ekonomik yapısal reformları tanımlama ve ölçme konusundaki gelişimi gözetilerek ulusal kaynaklar temelinde Türkiye için belirli bir kapsam dâhilinde finansal, mali, reel ve ticari sektörlerde doğrudan gerçekleştirilen reform önerilerinin sayıları üzerinden ilk defa 1990-2020 döneminde ekonomik yapısal reform (EYR) göstergeleri oluşturmak ve bu göstergelerin, Türkiye’nin 1990-2020 dönemindeki ekonomik büyüme performansı üzerindeki etkilerini reel ve potansiyel boyutta ampirik açıdan incelenmektir. Böylece araştırma projesinin özgün katkılarını Türkiye için ilk defa EYR göstergelerinin hesaplanması ve EYR göstergelerinin Türkiye’nin 1990-2020 dönemindeki ekonomik büyüme performansı üzerinde teorik yazında öngörüldüğü gibi bir etkiye sahip olup olmadığının ampirik olarak incelenmesi oluşturmaktadır.

Belirlenen amaca yönelik olarak projenin ilk aşamasında IMF-MONA (Monitoring of Fund Arrangements) veri tabanındaki tanımlamalar ve kodlamalar ile Türkiye ekonomisinin reformlar konusundaki yasal çerçevesi, kurumsal yapısı, piyasalarının işleyişi vb., gözetilerek finansal, mali, reel ve ticari sektörlerdeki EYR’ler yeniden tanımlanıp kodlanacaktır. İkinci aşamada, bu EYR’lerin sayıları, ulusal ve açık erişimli bir kaynak olan Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Resmi Gazete (TCRG) günlük arşivinin 1990-2020 dönemi aralığında taranarak ilgili alanlarda gerçekleştirilen EYR önerilerinin sayıları üzerinden ayrı ayrı tespit edilecektir. Üçüncü aşamada, yine bu EYR önerilerinin sayılarının yıllık bazdaki verileri kullanılarak Türkiye’nin 1990-2020 dönemindeki EYR göstergeleri Z-Skoru (ZS) ve Min-Max (MM) şeklindeki istatistiki yaklaşımlarla normalize edilerek endeks biçiminde yeniden hesaplanacaktır. Dördüncü ve son aşamada ise, EYR göstergelerinin, Türkiye’nin 1990-2020 dönemindeki ekonomik büyüme performansı (reel ve potansiyel büyüme) üzerindeki etkileri, Cobb-Douglas (CD) üretim fonksiyonunun genişletilmesiyle oluşturulan ekonometrik modellere dayalı olarak, zaman serisi analizi kapsamında doğrusal ve/ya doğrusal olmayan yöntemler kullanılarak ampirik açıdan incelenecektir.

Yirmi dört (24) ayda tamamlanması planlanan araştırma projesinin ilk 3 ayında proje yürütücüsü ve araştırmacısı tarafından Türkiye’de finansal, mali, reel ve ticari sektörlerdeki EYR’lerin tanımlanması ve kodlanması amaçlanmaktadır. 4. ile 15. aylar arasında proje yürütücüsü ve bursiyeri tarafından Türkiye’de ilgili oldukları sektörlere göre finansal, mali, reel ve ticari olarak tanımlanıp kodlanan EYR’lerin sayılarının, TCRG arşiv verileri ve doğrudan gerçekleştirilen reform önerilerinin sayıları üzerinden 1990-2020 dönemi için taranması ve hesaplanması hedeflenmektedir. 16. ile 20. aylar arasında proje yürütücüsü ve araştırmacısı tarafından EYR’lerin Türkiye’nin ekonomik büyüme performansı üzerindeki etkilerini incelemek üzere araştırmada tanımlanan ekonometrik model değişkenlerinin temini ile dönüştürülmesi ve modellerin analizi ile tahmininin gerçekleştirilmesi planlamaktadır. 21. ile 24. aylar arasında ise proje yürütücüsü ve araştırmacısı tarafından, analiz bulgularının yorumlanması ve bulgulara dayalı politika önerilerinin geliştirilmesi tasarlanmaktadır.

Araştırma projesinde 1990-2020 döneminde Türkiye’de finansal, mali, reel ve ticari sektörlerdeki hangi sıklıkta ve oranda EYR gerçekleştirildiği ve gerçekleştirilen EYR’lerin Türkiye’nin reel ve potansiyel ekonomik büyümesi üzerinde istatistiki açıdan önemli ve anlamlı bir etkiye sahip olup olmadığı sorularına yanıt aranmaktadır. Böylece araştırma projesinin Türkiye’de EYR’lerin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri konusunda öneri, çıkarım ve temenni boyutunda kalan tartışmalara teorik dayanak oluşturacağı, ulusal literatürde EYR’lerin mikro ve makro düzeydeki etkilerini konu edinecek yakın gelecekteki ampirik çalışmalara öncülük ederek EYR’lerin etkilerini konu edinen ulusal ve uluslararası literatürün gelişimine ve Türkiye ekonomisinde uzun vadede dengeli ve sürdürülebilir büyüme hızlarına yakınsanabilmesi amacıyla uygulanacak kamu politikalarının tasarımına katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.