Akademik Veri Yönetim Sistemi
Baran A. (Yürütücü), Şenol O., Ceyhun S. B., Arslan M., Kaya M.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2026
Mikotoksinler,
bazı mantar türlerinin üretmiş olduğu zehirli sekonder kimyasal bileşiklerdir.
Açığa çıkan pek çok mikotoksinin var olduğu bilinmesine rağmen bunlardan sadece
birkaçı tahıl ve tohum gibi gıda ve hayvan yemlerinde düzenli olarak
bulunmaktadır ve insan ve hayvan sağlığı açısından risk teşkil etmektedir. Bazı
gıda/yem kaynaklı mikotoksinlerin etkileri akut, şiddetli hastalık belirtileri ile
çok hızlı bir biçimde ortaya çıkarken bazıları ise kanserlerin indüksiyonu ve
bağışıklık sistemini bozma gibi sağlık üzerinde daha uzun süreli kronik veya
kümülatif etkilere sahiptir. Geçtiğimiz on yılda, mikotoksinle kontamine
emtialarda, bitki metabolizması, mantar veya gıda işleme yoluyla üretilen
yapısal olarak ilişkili birçok bileşimin, modifiye mikotoksinler olarak
tanımlanan serbest mikotoksinleri ile birlikte var olduğu netleşmiştir. Bu
modifiye ksenobiyotikler, memelilerin sindirim sistemindeki serbest
toksinlerine hidrolize oldukları için hayvan ve insan sağlığını tehlikeye
atabilir ve sonuç olarak beklenmedik yüksek toksisiteye katkıda bulunabilirler.
Dolayısıyla hem ebeveynlerde hem de bunlardan elde edilecek nesillerde serbest ve/veya
modifiye mikotoksinlerin oluşum ve kinetik özelliklerini, oluşum verilerini ve
biyolojik izlem sonuçlarını doğru bir şekilde yorumlanması için daha çok
bilgiye ihtiyaç vardır. Bu amaca yönelik özellikle in-vivo çalışmalarda
toksisitenin belirlenmesine dair yeterli sayıda çalışma olmayışı önemli bir
problem olarak görülmüş, muhtemel mekanizmaların açığa çıkarılması hususunda bu
proje önerisi tasarlanmıştır. Sınırlı sayıdaki
çalışma Deoxynivalenol (DON) ve özellikle bu mikotoksinin metaboliti olan
modifiye mikotoksinlerden 3-ADON, 15-ADON ve DON-3-Glc’un gıdalardaki varlığı ve muhtemel
toksisitelerine yönelik bilgileri ortaya koymuştur. Özellikle modifiye
mikotoksinlerin maternal geçişe yönelik çalışmaların neredeyse hiç bulunmayışı
bu çalışmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır.