Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kızılgeçit M. (Yürütücü), Özçelik F. Z.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2024 - 2027
| Koku alma duyusu, hemen hemen tüm canlı varlıkların sahip olduğu en temel özelliklerden biridir. Bu duyunun nesnesi olan kokuların kullanılması, insanlık tarihi ile birlikte var olagelmiştir. İçinde yaşadığımız asırda da insanlar çeşitli sosyal ortamlarda, doğum, ölüm ve evlilik gibi törenlerde misk, amber, gül vb. birçok maddeden yapılmış esans ve parfümler, çeşitli tütsü, buhur ve kâfur gibi kokular yanında bilincin kaybolmasına sebep olan kokular da kullanmaktadırlar. Dolayısıyla günümüzde kullanılan kokuların bir kısmı fert ve toplum üzerinde olumlu etkilere, bir kısmı da çeşitli kişisel ve toplumsal sorunlara sebep olan olumsuz etkilere sahiptir. İşte bu olumlu ve olumsuz etkilere sahip olan kokuların kullanılmasına insanlık tarihi boyunca var olagelen çeşitli ilahi kaynaklı dinler ve beşeri inanç sistemlerinin etkisinin bulunup bulunmadığının tespit edilmesi ve buna göre fert ve toplumların bilinçlendirilip iyi etkileri olan kokulara yönlendirilmesi kötü olan kokulardan sakındırılması önem arz etmektedir. Bu sebeple çalışmamız insanlık tarihinin çeşitli dönemlerinde var olup daha sonraları ortadan kalkmış olan Mısır, Mezopotamya, Yunan gibi Antik dinlerde ve varlığını ortaya çıkışından günümüze kadar devam ettiren Hint ve Uzakdoğu dinleri, İran ve Yakındoğu dinleri ile İlahi kaynaklı dinler olan Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’da ne amaçla, ne zaman ve nerelerde hangi kokuların kullanıldığını tespit etmeyi konu edinmektedir. Kokunun fert ve toplum üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri bulunduğundan dolayı çalışmamızda, bu çeşitli dini inanç sistemlerinde kullanılan ve kullanılması tavsiye edilen kokuların hangilerinin fert ve toplum üzerinde olumlu etkilerinin ve hangilerinin olumsuz etkilerinin olduğu psikoloji ve sosyoloji bilimi verilerini kullanarak belirlemek de hedeflenmektedir. Çalışmamız nitel araştırma olup genel olarak çalışmamızda alan taraması, veri toplama, durum tespiti, betimsel açıklama, tarihi karşılaştırma ve analiz yöntemi uygulanacaktır. Koku fenomeni hakkında tıp, psikoloji ve sosyoloji bilimlerinde kokunun kişiler üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri hakkında çalışmalar yapılmıştır. Ancak ilahi kaynaklı ve beşeri dinler bağlamında kokunun yeri, önemi, ne amaçla, ne şekilde, ne zaman ve nerelerde kullanıldığını, din müntesipleri üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini ortaya koyan ve dinler arasında koku bağlamında etkileşimi belirleyen derli toplu bir çalışma yapılmamıştır. Koku fenomeni tüm dinler bağlamında ilk defa ele alınıp fert ve toplum üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerinin tespit edilip psikoloji ve sosyoloji bilimleri açısından değerlendirilecek olması ve dini kültürlerin farklı din mensuplarına yansımalarının belirlenmesi sebebiyle çalışmamız özgün bir değere sahiptir. Bu açıdan çalışmanın, dinler tarihi araştırmalarına katkı sağlayacağı ve ulaşılan verilerin günümüzde insanların kullandıkları kokular hakkında farkındalık bilincine ulaşmalarına katkı sunacağı düşünülmektedir. |