Yassı Çemen Savaşı'nın Yerinin Tespiti ve Yol Güzergahları

Erdoğan C. (Yürütücü), Göksu E., Üngör İ., Polat P., Yılmaz M. A., Altuğ Kaya K., et al.

TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2025

Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
Başlama Tarihi: Mart 2023
Bitiş Tarihi: Mart 2025

Proje Özeti

Harezmşah Devleti ile Selçuklu Devleti arasında 1230 tarihinde meydana gelen Yassı Çemen Savaşı, sadece iki devlet arasında gerçekleşen bir tarihi olay olmanın ötesinde Moğol ilerleyişinin Anadolu ve dünya tarihindeki etkilerinin bir merhalesi olması bakımından da bilim insanları tarafından değerlendirilmektedir. İki devleti karşı karşıya getiren savaşın seyri ve sonuçları hakkında çok sayıda çalışma yapılmışken, savaşın meydana geldiği yer hakkında kesin bilgilere henüz ulaşılamamıştır. Şimdiye kadar savaşın lokasyonu hakkında yapılan çalışmaların yetersiz olmasından ötürü bilim insanları tarihi kaynaklarda yer alan bazı coğrafi faktörleri göz önünde bulundurarak birtakım çıkarımlarda bulunmuşlardır. Savaşın yapıldığı coğrafyayı ziyaret etmeden ortaya atılan görüşler ise tartışmalı sonuçların doğmasına sebep olmuştur. Konu ile ilgili tartışmalı görüşlere netlik kazandırmak maksadıyla tarihi kaynaklardan ve coğrafi faktörlerden yola çıkılarak savaş meydanının lokasyonunu tespit etmek önerilen projenin başlıca amacıdır.

Eskiçağ’dan Orta Çağ’a kadar kesintisiz olarak ekonomik ve kültürel önemini koruyan Erzincan ili yakınlarında meydana geldiği düşünülen Yassı Çemen Savaşı’nın yerini tespit etmek için bu araştırmada öncelikle orduların savaş alanına ulaşmasında kullandıkları tarihi doğal yollar tespit edilecektir. Bu yolların tespit edilmesinde coğrafi şartlar göz önünde bulundurularak bir yüzey araştırması yapılacaktır. Ardından yolların kesiştiği ve savaş alanı olma ihtimali bulunan bölgelerde Arkeojeofizik destekli bir yüzey araştırması yürütülecektir. Yer radarı ile yapılan tarama sonucunda elde edilen veriler CBS içinde değerlendirilecek ve her türlü maddi kalıntıya ulaşmak için belirlenen noktalarda kazı ve sondaj çalışması yapılacaktır. Literatürde “Savaş Alanı Arkeolojisi” olarak adlandırılan ve ülkemizde yeni yeni uygulanmaya başlanan, coğrafya, arkeoloji, antropoloji ve jeoloji alanlarından birçok uzmanın geliştirdiği yöntemler, önerilen projenin başlıca hedefleri arasında yer alacaktır. Anadolu’da siyasi dengelerin değişmesine sebep olan savaşın yerini tespit etmek, savaşın seyrini değiştiren faktörlerin ortaya çıkmasını sağlayacağı gibi savaşın lokasyonu hakkındaki soru işaretlerinden oluşan eksiklikleri de giderecektir.

Harezmşah Devleti’ni yıkılma noktasına getiren ve batıya ilerlemekte olan Moğolların Anadolu’yu ele geçirmesindeki engeli kaldıran savaşın yerinin tespiti sadece Selçuklu ve Harezmşah tarihine ışık tutmakla kalmayacak aynı zamanda tarih boyunca doğal afetler sonucu birçok kez yerle bir olmuş Erzincan ilinin silinen tarihine de ışık tutarak önemli bir katkı sağlayacaktır. Yine bu kapsamda proje sonucunda bölgede gerçekleşen savaşın yerinin tespit edilmesiyle şehrin Refahiye ilçesinde olduğu düşünülen bölgede bir kültür varlığı ortaya çıkarılacak, maddi unsurlar tespit edilecek ve buna bağlı olarak savaş alanı turizmine hizmet edecek bir ekonomik değer yaratılmasına ön ayak olunacaktır. Nitekim bu tarihi turizm şekli, insanların duygu deneyimleme, olguyu yerinde yaşama gibi etkinliklere katılma isteğiyle her geçen gün gelişmekte ve savaş alanı turizmi adıyla dünyada yaygın bir hale gelmektedir.