Son Dönem Çağatay Yazınında Bilinmeyen Popüler Bir Tür: İsnad Yazmaları (Giriş-Çeviri Yazı Metni-Dil İncelemesi-Gramatikal Dizin)


Çakmak S. (Yürütücü)

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Araştırma Projesi, 2024 - 2025

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Destek Programı: BAP Araştırma Projesi
  • Başlama Tarihi: Eylül 2024
  • Bitiş Tarihi: Ağustos 2025

Proje Özeti

Modern öncesi dönmede Orta Asya Müslüman Türk halkları tarafından Çağatayca kaleme alınan ve çoğunlukla isnad başlığını taşıyan halk edebiyatı metinlerinin bir tür olarak sahip oldukları ortak özellikleri belirlemek ve bu türün kavramsal çerçevesini çizmek ve Doğu Türkistan’da kaleme alınan isnad yazmaları aracılığıyla Çağatay yazı dilinin on sekizinci yüzyıldan sonraki yerelleşme sürecini tasvir etmeye ve anlamaya çalışmak bu projenin temel amaçlarıdır. İfade edilen amaçlara yönelik olarak proje kapsamında Berlin eyalet Kütüphanesi ve Lund Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan on sekiz el yazması metin değerlendirilmiştir. Öncelikle tamamı Doğu Türkistan bölgesinde kaleme alınan bu yazmaların yazı çevrimi, dil birimlerinin başta Kaşgar ve Yarkend ağızları olmak üzere çağdaş Uygur yazı dilindeki sesletimleri dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Yazı çevrimi aşamasında imlaya dair bulgular derlenmiştir. Çeviri yazı metinlerinin oluşturulmasının ardından isnad türünün içerik ve yapı özellikleri belirlenerek kavramsal çerçevesi çizilmiştir. Bu işlem adımını dilbilgisel dizimin oluşturulması süreci takip etmiş bu aşamada bir yandan metinlerin söz varlığı çıkarılırken bir yandan da ses ve şekil bilgisine dair bulgular tespit edilerek ileride tasnif edilmek üzere derlenmiştir. Derlenen veriler incelenerek Çağataycadaki yerel ögeler belirlenmiştir.