Akademik Veri Yönetim Sistemi
Bedir F. (Yürütücü), Ağduman F.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2024
Günümüz rekabetçi spor
dünyasında sporculardan en önemli beklenti, müsabaka alanında üst düzey
performans sergilemeleridir. Fiziksel ve fizyolojik özelliklerin neredeyse
benzer olduğu elit sporcularda rakiplerine üstünlük sağlayabilmek için diğer özellik
ve potansiyellerin (psikolojik faktörler) etkili bir şekilde kullanılması
gerekmektedir. Spor psikolojisinde performansı artırmaya yönelik yapılan
çalışmaların önemli bir bölümü, uygulamalı olması ve
müsabaka performansına doğrudan etki etmesi nedeniyle, imgeleme temelli
çalışmalarından oluşmaktadır. İmgeleme antrenmanlarının artan popülerliğine
paralel olarak bu alanda birçok yeni antrenman modeli geliştirilmiştir. Yapılan
çalışmalar, Sanal Gerçeklik Temelli İmgeleme (SGTİ) antrenman modelinin yüksek performans
ve imgeleme beceri kazanımı açısından bu modellere kıyasla umut verici sonuçlar
ortaya koymuştur. Ancak spor ortamları için yeni geliştirilen bir antrenman
modelinin geçerli ve güvenilir bir model olduğunu ortaya koymak için birçok
farklı açıdan (fizyolojik veya psikolojik) sınanmış olması gerekmektedir.
Geliştirilen yeni antrenman modelinin (SGTİ) her ne kadar sporcuların
performans ve imgeleme becerisine önemli katkılar sağladığı ortaya koyulmuş
olsa da bu çıktıların somut ve nicel fizyolojik verilerle desteklenmeye
ihtiyacı vardır. SGTİ antrenman modelinin verimliliği ve
etkililiğinin farklı açılardan test edilmesi, spor psikolojisi alanına yeni bir
antrenman modelinin kazandırılması için önemlidir. Literatürde yer alan
geleneksel imgeleme, Görsel Motor Davranış Provası (GMDP) ve Video Modelleme
(VM) gibi zihinsel antrenman türlerinin tamamı imgeleme kuramları açısından incelenmiş ve geçerlikleri farklı modeller ile
test edilmiştir. Geleneksel imgeleme, GMDP ve VM göre performans ve imgeleme
becerisi açısında daha fazla avantaja sahip olan SGTİ antrenmanının
Psiko-Nöro-Musküler kuram çerçevesinde kas aktivasyonu üzerindeki etkisini
inceleyen bir çalışma bulunmaması projenin en önemli özgün değeridir. Bu
kapsamda, projenin temel amacı, vücut geliştirme ve fitness sporcularında SGTİ
antrenman modelinin Psiko-Nöro-Musküler kuram açısından hedef ve kontrol kas
aktivasyonu üzerindeki etkisinin incelenerek GMDP+VM ile karşılaştırılmasıdır.
Yapılması
planlanan araştırmada GMDP+VM ve SGTİ antrenmanlarının sporcuların kas
aktivasyon düzeylerine etkisinin incelendiği, tekrarlı test, GMDP+VM, SGTİ ve
kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılacaktır. Araştırma kas aktivasyonunu
ölçmeyi amaçladığı için hareket hissi yüksek, kuvvet ve güç motorik özelliklerinin
beceriye göre daha baskın olduğu vücut geliştirme ve fitness branşından
sporcular araştırmaya katılımcı olarak dahil edilecektir. Katılımcılar rastgele
yöntemle deney1 [GMDP+VM (n=11)], deney2 [SGTİ (n=11)] ve kontrol (n=11)
gruplarına atanacaktır. Kontrol grubuna deney gruplarında uygulanan leg extension
hareketinin yaptırılmasının yanı sıra plasebo etkisini ortadan kaldırma için
beslenme ve sağlıklı yaşam ile ilgili bilgilendirici videolar izletilecektir. Araştırmada
kullanılacak veri toplama araçları; Hareketi İmgeleme Ölçeği, Yüzeysel
Elektromyografi (yEMG) Ölçümleri ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme formu olmak
üzere üç bölümden oluşacaktır. Proje sürecinde başlangıçta ön test olarak
katılımcılardan imgeleme becerisi (Hareketi İmgeleme Ölçeği) ve imgeleme
sırasında yEMG ön ölçümleri alınacaktır. Gerekli müdahale programı
uygulandıktan sonra imgeleme becerisi ve kas aktivasyonlarının son test
ölçümleri alınarak ölçüm süreci tamamlanacaktır. İmgeleme antrenman
programlarının bağımlı değişken (kas aktivasyonu, imgeleme becerileri)
üzerindeki etkisini belirlemek için Karışık Ölçümlerde İki Yönlü ANOVA (3x13)
yapılacaktır.