Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Araştırma Projesi, 2024 - 2025
Hemofili kan pıhtılaşmasında rol alan Faktör VIII ve Faktör IX’dan birinin eksikliği ile ortaya çıkmaktadır. Faktör VIII eksikliğine bağlı görülen hemofili A her 5000 erkek bebekten birinde ve Faktör IX eksikliğine bağlı görülen hemofili B ise her 10000 erkek bebekte bir görülmektedir (1). Bu hastalarda eklem içi ve kas içi kanamalar ve buna bağlı fonksiyonel kısıtlılıklar sıklıkla görülmektedir (2). Bu kanamalar travmaya bagˆlı olarak veya spontan görülebilir (1,2). Günümüzde kanamaları kontrol altına almak adına, profilaksi tedavileri ile hemofili hastalarına damar içine haftalık belirli dozlarda Faktör VIII ve Faktör IX verilmektedir (1-3). Profilaksi tedavisinin yanında Hemofilik bireylerde fiziksel aktivite ve kas kuvvetini artırmaya yönelik uygulamalar oldukça önemlidir. Son yıllarda Hemofilili bireylere uygulanan fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamalarının yaşam kalitesini artırmakta oldukça önemli olduğu vurgulanmaktadır (4,5).
Hemofili hastalarında, spontan meydana gelen eklem ve kas kanamaları fiziksel engelliğin en önemli sebeplerinden biri olarak tanımlanmaktadır (6). Bu sebeple, hastaların rutin takip ve tedavilerinde fizyoterapi ve rehabilitasyona özel değerlendirme yöntemleri hedef eklemin belirlenmesinde ve eklem sağlığını korumaya yönelik stratejilerin geliştirilmesinde oldukça önemlidir. Bu değerlendirme yöntemlerinden eklem hareket genişliği, kas kuvveti, ödem ve ağrı gibi parametreleri bir arada değerlendiren Hemophilia Joint Health Score, version 2.1 (HJHS) skorlaması kullanılmaktadır. HJHS’ye ek olarak dinamometreler ile elde edilen kas kuvvetine yönelik objektif veriler bu hastaların egzersiz programlarının ilerletilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Günümüzde, termal kameralar kas iskelet sistemi problemlerinin analizinde sıklıkla kullanılmaktadır. Termal kameralar aracılığı ile eklem ve çevresindeki yumuşak dokuların sıcaklık seviyesi belirlenmektedir (7). Sıcaklık artışı olan dokuların tespiti, ekstremiteler arası sıcaklık farklarının karşılaştırılması gibi birçok değerlendirme bu kameralar aracılığı ile yapılabilir (8). Hemofilili çocuklarda sık etkilenen diz, ayak bileği ve dirsek eklemlerinin bu yöntemler ile değerlendirilmesi, kanama geçmişi olan eklemlerin veya hedef eklemlerin çevre dokuları hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlayabilir (9,10).
Hemofilili çocukların fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamalarının planlanmasında pratik ve hızlı değerlendirme yöntemleri kullanımı, eklem sağlığının korunmasında oldukça önemlidir. Bu nedenle klinikte kullanılabilecek pratik bir yöntem olan termal kamera değerlendirmeleri Hemofili çocuklarda, eklem çevresi sıcaklık artışı hakkında hızlı bir değerlendirme olanağı sağlayarak hedef ekleme yönelik rehabilitasyon uygulamalarının şekillendirmede fayda sağlayabilir. Çalışmamızın amacı Hemofilili çocuklarda diz, ayak bileği ve dirsek çevresi kas kuvveti ile termografik değişiklikler ve fonksiyonel seviyenin belirlenmesidir. Ek olarak, bu parametreleri sağlıklı çocuklardan elde edilen veriler ile karşılaştırmaktır. Ayrıca, Hemofilili çocuklarda kas ve eklemde meydana gelen sıcaklık farklılıklarının kas kuvveti ve fonksiyonel seviye ile ilişkisini incelenmektir. Bu amaçlar doğrultusunda araştırma sonuçlarından elde edilecek bilgi ile Hemofilili çocuklarda en çok etkilenen eklemlere yönelik fonksiyonel ve termografik değişimlerin ortaya konması ve rehabilitasyon süreçlerinde etkili olabilecek ve tedavi programlarına yön verebilecek potansiyel parametrelerin belirlenmesi hedeflenmektedir.