TÜRKİYEDE DOĞAL YAYILIŞ GÖSTEREN VE SÜS BİTKİSİ KULLANIM POTANSİYELİ BULUNAN Silene compacta FischerDA KOLHİSİN KAYNAKLI POLİPLOİD BİTKİ ELDESİ VE BİTKİ MORFOLOJİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ


Creative Commons License

Parlakova Karagöz F. (Yürütücü), Dursun A., Dumlu B., Karaşal M.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2021 - 2022

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Haziran 2021
  • Bitiş Tarihi: Temmuz 2022

Proje Özeti

Son zamanlarda, dikim tasarımlarında ve peyzaj düzenlemelerinde yerli bitki türlerinin kullanımına ilgi artmaktadır. Silene (Caryophyllaceae) cinsi, Türkiye'nin yerli florasında bulunmaktadır. Yapılan etnobotanik çalışmalar sonucunda Silene compacta Fischer.'nın çekici çiçek ve çiçek rengi ve nispeten uzun çiçeklenme dönemine sahip olma özelliklerinden dolayı süs bitkileri olarak kullanılmaya elverişli olduğu tespit edilmiştir. Kolhisin, bitkilerde çeşitli mutasyonlara neden olduğu bildirilen bir maddedir. Her bitki türü için kolhisinin kullanımı için özel bir protokol gereklidir. S. compacta üzerine kolhisinin uygun şekilde uygulanması morfoloji, anatomi, fizyoloji ve sitoloji üzerinde artan bir etkiye sahip olacaktır. S. compacta’ nın poliploid bitkiler elde etmek için kolhisinin konsantrasyonu, uygulama süresi ve uygulama yöntemi bilinmemektedir. Bu araştırmanın amacı, kolhisinin farklı süre ve dozları kullanılarak S. compacta (2n=24) üzerinde poliploidi oluşturmak ve bitkinin büyüme habitusunda veya morfolojisinde değişikliklere neden olup olmayacağını belirlemektir. Erzurum ve çevresinde doğal olarak yetişen S. compacta Fischer. tohumları belirlenen lokasyonlardan tohum olgunlaşma döneminde toplanacaktır. Toplanan tohumlar katlamaya alınacak, çimlenen tohumlar torf ortamına şaşırtılacaktır. Elde edilen fidelerin büyüme noktalarına 4 kolhisin dozu (% 0,01, %0,05, %0,1 ve %0,2) 5 farklı sürede (6, 12, 24, 48 ve 72 saat) sürgün ucuna damlatılarak; diğer bir uygulama grubu olan fidelerin kök ucu meristem bölgesine, belirlenen ve sürgün ucuna uygulanan, 4 farklı kolhisin dozu, 5 farklı sürelerde daldırılacaktır. Kontrol bitkileri sadece saf su ile muamele edilecektir. Çalışma sonunda ortaya çıkacak diploid ve tetraploid fideler üzerinde morfolojik gözlemler (bitki boyu, gövde çevresi, yaprak uzunluğu ve genişliği, dal sayısı, çiçeklenme zamanı ve çiçek ile ilgili özellikler), anotomik analizler (yapraklardaki stoma sayısı ve yoğunluğu) ve sitolojik (kromozom testi) analizler yapılacaktır. Daha büyük yaprak, çiçek, bitki etmenin amaçlandığı, S. compacta’ nın poliploid indüksiyonu için kolhisinin en etkili konsantrasyonu, uygulama süresi ve uygulama yöntemi belirlenecektir. Aynı zamanda ortaya çıkma ihtimali bulunan tetraploid çiçeklerde gözlemlenen yeni özellikler, klasik yetiştirme programlarında yeni özellikler ve çeşitler oluşturmak için yararlı olabilecektir. Bu çalışmanın sonuçlanması ile, gelecekteki ıslah programlarında ana malzeme olarak kullanılabilecek gelişmiş özelliklere sahip çeşitli S. compacta yetiştirme materyalinin de geliştirilebileceği ön görülmektedir. Ayrıca bölge için yeni bir pazar olanağı sağlayabilecektir. Bu çalışmadan elde edilen olumlu sonuçlardan, ulusal ve uluslararası dergilerde yayınlanabilecek kalitede bilimsel makale elde edilebilecektir.