Gelenekselden Çağdaş Olana Türk Hikâye Anlatıcılığında Temel Motivasyonlar (Model Anlatıcılar Işığında)


Aydemir B.

Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), sa.10, ss.370-387, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Anlatma eylemi insan doğası için temel gereksinimlerin başında yer alır. Bununla birlikte kendisini zamanın ruhuna göre yeniden düzenleyip değiştiren bir doğaya da sahiptir. Kuşkusuz her uygarlığın ve geleneğin anlatıcılık biçemleri nasıl değişime uğramışsa Geleneksel Türk Halk Hikâyeciliği de teknik, tematik ve estetik ölçütlerde değişim ve dönüşümler yaşamıştır. Yanı sıra, geleneğin izini süren, geleneği devam ettiren ama aynı zamanda çağın gerektirdiği yapısal özellikleri üzerinde barındıran (halef – seleflik) hikâye anlatıcılığının Türk anlatı sanatına yeni değerler kazandırdığı da açıktır. Böyleyken günümüz anlatı sanatında ciddi bir paradoksal yapının bulunduğunu da söylemek gerekir. Bir tarafta Benjamin’in de ifade ettiği şekliyle, hikâyeler çağının bittiğine dair sav, diğer tarafta içeriği hafife alan bu çağa hikâyelerle direnen meddah, masal anlatıcısı, stand-upçı gibi anlatıcılar. Bu bağlamda yöntem olarak hikayenin dönüşümünü geleneksel ile çağdaş olanın temsilci modelleri üzerinden (özellikle meddah ile stand up gösterileri) okumak gelecekte hikayenin insan ve toplumlar üzerindeki durumuna ilişkin güçlü tahminlerde bulunmamıza kapı aralayacaktır.

The act of narration is one of the basic requirements for human nature. However, it has a nature that rearranges and changes itself according to the spirit of the time. Undoubtedly, Traditional Turkish Folk Storytelling has undergone changes and transformations in technical, thematic and aesthetic criteria just as the narrative styles of every civilization and tradition have changed. In addition, it is clear that storytelling, which follows the traces of the tradition, maintains the tradition, but also has the structural features required by the age (successor – forerunner), brings new values to Turkish narrative art. Nevertheless, it should be said that there is a serious paradoxical structure in today's narrative art. On the one hand, as Benjamin expresses it, the argument that the age of stories is over, and on the other hand, narrators such as meddah, storytellers, stand-ups resisting this age with stories that underestimate the content. In this context, reading the transformation of the story as a method through the representative models of the traditional and the contemporary (especially the storytelling and stand-up shows) will open the door for us to make strong predictions about the situation of the story on people and societies in the future.