Osmanlı Devleti’nin Anayasal Nitelikli Belgelerinde Demokrasi Söylemlerinin Demokrasi Modelleri Perspektifinden Değerlendirilmesi


Creative Commons License

Karataş A.

Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, cilt.4, sa.13, ss.609-624, 2018 (Hakemli Dergi)

Özet

Bir ülkenin modernleşmesinin ve demokratik değerlere sahip olmasının en önemli kriterlerinden biri, ülkede hukuka ve anayasaya verilen değerdir. Osmanlı modernleşmesinin en önem ayağı olarak kabul edebileceğimiz hukuki alanda meydana gelen anayasal gelişmeler, bu konuda en çok dikkat çeken ve önem arz eden gelişmelerdir. Osmanlı Devleti açısından birer ilk niteliği taşıyan belgelerin, modernleşme ve demokratikleşme açısından oldukça önemli olduğunu düşünebiliriz. Nitekim Osmanlı Devleti’nde adeta yeni bir hükümet sistemine işaret eden bu belgelerin demokrasiye ve hukuka yönelik önemli katkıları olmuştur.

Bu çalışmanın amacı “Sened-i İttifak”, “Tanzimat Fermanı” ve “Islahat Fermanı”nı Osmanlıdaki anayasacılık hareketleri içerisinde incelemek ve bu gelişmelerin demokrasiye yönelik katkıları değerlendirmektir. Anayasacılık hareketlerinin temelinde devlet iktidarının ve bu iktidarı kullanan devlet organlarının yetkilerinin sınırlandırılması olgusu olmasından dolayı bu belgelerin Osmanlı Devletine anayasacılık düşüncesi kapsamında sağlamış olduğu katkılar değerlendirmekte ve devlet iktidarına yönelik getirmiş olduğu kısıtlamalar değerlendirilmektedir. Ayrıca bu belgelerin birer ideal tip olan demokrasi modellerinden hangisine ya da hangilerine uygunluk gösterdiği tespit edilmeye çalışılmaktadır. Böylelikle bu belgelerin Osmanlı devleti açısından hem Anayasacılık hem de Demokratikleşme çabalarına olan katkıları belirlenmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Anayasacılık Hareketleri, Anayasal Metinler, Anayasal Demokrasi, Demokrasi Modelleri

One of the most important criteria for the modernization and democratic values of a country is the measure of the value given to the law and the constitution in the country. The constitutional developments in the legal field, which can be regarded as the most important pillars of Ottoman modernization, are the most important and important issue in this regard. For the Ottoman Empire, we can think that the documents which are the first ones are very important in terms of modernization and democratization. As a matter of fact, these documents, which point a new government system in the Ottoman Empire, made important contributions to democracy and law.

The aim of this study is to examine " Charter of Alliance", " Edict of Tanzimat" and " Edict of Reform" in the constitutional movements of the Ottoman Empire and to evaluate the contributions of these developments to democracy. Because of the fact that the state power and the powers of the state organs that use this power are limited in the basis of the constitutional movements, the contributions of these documents to the Ottoman State within the scope of constitutionalism are evaluated and the restrictions imposed on the state power are evaluated. In addition, it is tried to determine which of these documents are compatible with one of the ideal type democracy models or which ones. Thus, the contributions of these documents to the constitutionalism and democratization efforts of the Ottoman state are tried to be determined.

Keywords: Constitutional Movements, Constitutionalism Texts, Constitutional Democracy, Democracy Models