Akademik Veri Yönetim Sistemi
25.ULUSLARARASI ORTAÇAĞ VE TÜRK DÖNEMİKAZILARI VE SANAT TARİHİ ARAŞTIRMALARI, ÇAYCI,Ahmet -YAVUZYILMAZ,Ahmet, Editör, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları Yaka Mah. Yeni Meram Cad. Kasım Halife Sok. No: 11/1 Meram / KONYA 0332 221 0 575 - www.neuyayin.com, Konya, ss.509-519, 2022
Türklerde eski inanç ve akidelerin referansları, mitolojik ve ikonografik
dönüşümlerle birlikte, yer-gök düalizmi açısından incelendiğinde
Türk tasavvuf düşünce sisteminde pek çok örnekleriyle karşılaşılmış
olunacaktır. Özellikle Türk kültürünün Orta Asya coğrafyasının yoğun
bir o kadarda iç içe geçmiş sembolik form yapısı gök dini, mitolojik
inançlar ve tabiat kültünün şekillendirdiği örnekler oldukça geniş yer
tutmaktadır. Geleneksel Türk dini ile birlikte diğer farklı dinlerin etkisi
ve yansımaları, kutsal olarak kabul edilen antropomorfik, zoomorfik ve
kozmolojik ruhun çeşitli kalıplara girme durumu, dolayısıyla kültürün
başlangıç ve gelişim sürecinde tabiat elemanlarıyla olan sıkı diyaloğu
çeşitli kült ve totemler aracılığıyla devam ettirildiği dikkati çekmektedir.
Eski inanç sistemindeki tabiat elemanlarının dönüşümlerinin mitolojik
karakterlerini, Türk tasavvuf düşüncesindeki karşılığını canlı cansız
varlıkların ilk doğal başlangıçlarına bir başka ifadeyle tabiattaki dört
unsurun yeniden hayat bulmuş tasavvuru ile açıklanmaktadır. İnsanın
topraktan bitkiye, oradan da hayvana doğru bir gelişim göstermesi,
Türk tasavvufunun mistik yönünü vurgulayan adeta resimsel bir dil
sergilemektedir. Külte konu olan ve inanç boyutunda kutsal olarak
düşünülen tabiat unsurları, totem veya onguna olan dönüşümünü
nitelemektedir. Mitolojik veya fantastik figürler, yarı insan-yarı hayvan
ve yarı bitki şeklinde sunulan formlar, karşılıklı ve iç içe geçmiş bir
sürecin örneklerini sunmaktadır. Mit anlatımlarında ortaya çıkan
insanoğlunun canlı cansız çeşitli tabiat elemanlarıyla ilişkilendirilmesi
bunun akabinde biçim değiştirme veya metamorfoz dönüşümler
hakkında bilgiler yer almaktadır. Bildiri metni, “Türk Tasavvuf Düşünce
Sisteminde Eski Türk İnançlarının İzleri: Antropomorfik, Zoomorfik ve
Kozmolojik Ruh Dönüşümler” başlığı altında Türklerde kutsal görülen
tabiatın dört temel unsuru çerçevesinde dolayısıyla sürece dahil edilen
kutsal ruhlar, hayvanlar ve bitkiler, soyut ya da somut kültür nesnesi
olarak Türklerin düşünce sistemindeki gelişiminden söz edebilme
imkanına sahip olacağız.
When the references of the old beliefs and creeds in Turks are examined
in terms of the earth-sky dualism, together with mythological and
iconographic transformations, many examples will be encountered in
the Turkish Sufi thought system. Especially the symbolic form structure
of Turkish culture, which is intensely intertwined with the Central Asian
geography, the examples shaped by the heavenly religion, mythological
beliefs and the cult of nature take a very large place. It is noteworthy that
the effects and reflections of other religions along with the traditional
Turkish religion, the anthropomorphic, zoomorphic and cosmological
spirit that is accepted as sacred, has entered into various molds, and
therefore the close dialogue with the natural elements in the beginning
and development process of the culture continues through various
cults and totems. The mythological characters of the transformations of
the natural elements in the old belief system are explained by the first
natural beginnings of living and non-living beings, in other words, by
the revived imagination of the four elements in nature. The development
of man from the soil to the plant and from there to the animal exhibits
an almost pictorial language that emphasizes the mystical aspect of
Turkish mysticism. The elements of nature, which are the subject of
the cult and considered sacred in the dimension of belief, characterize
their transformation to the totem or the totem. The forms presented in
the form of mythological or fantastic figures, half human, half animal
and half plant offer examples of a mutual and intertwined process.
In the myth narratives, there is information about the association of
human beings with various natural elements, living and non-living,
followed by deformation or metamorphosis transformations. The text
of the declaration, titled “Traces of Old Turkish Beliefs in Turkish Sufi
Thought System: Anthropomorphic, Zoomorphic and Cosmological Soul
Transformations”, within the framework of the four basic elements of the
nature that is considered sacred in Turks, thus included in the process,
the sacred spirits, animals and plants, as abstract or concrete cultural
objects, We will have the opportunity to talk about its development in
the thinking system.