Akademik Veri Yönetim Sistemi
Konservatoryum, cilt.0, sa.0, ss.1-10, 2025 (Hakemli Dergi)
Bu çalışma, Diyarbakır yöresi Türk halk müziği repertuvarı üzerinden, yöreye özgü kültürel kodların tespit
edilmesi ve bu kodların müzik aracılığıyla nasıl temsil edildiğinin ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Araştırma, et6
nomüzikoloji disiplini ve nitel araştırma yöntemi çerçevesinde, etnografik desen ve betimsel yaklaşım doğrultusunda
yürütülmüştür. Çalışmada, literatür taraması ve TRT Türk halk müziği repertuvarından sağlanan veriler ışığında içerik
ve müzik analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmada incelenen toplam 129 eserin 67’sinin Celal Güzelses’e, 13’ünün
İzzet Altınmeşe’ye ait olduğu, geri kalan eserlerin ise diğer sanatçılar tarafından oluşturulduğu belirlenmiştir.
Makamsal incelemelerde ise repertuvarın ağırlıklı olarak Hüseyni ve Uşşak makam dizileri etrafında şekillendiği; usul
açısından ise 4/4 ve 10/8 ölçülerin belirleyici olduğu tespit edilmiştir. Sözlü ezgilerin büyük bölümünde 7’li hece
ölçüsü kullanılmış ve aşk, ağıt, gurbet, kına gibi temaların öne çıktığı görülmüştür. Çalgı repertuvarında cümbüş,
Diyarbakır yöresi müziğinin karakteristik ve ayırt edici çalgısı olarak ön plana çıkmış; kent merkezli müzik kültüründe
önemli bir temsil aracı hâline gelmiştir. Ayrıca, Diyarbakır halk müziği genellikle sabit mekânlar yerine velime geceleri,
düğünler, törenler gibi geçici, topluluk temelli sosyal ortamlarda icra edilmektedir.
Elde edilen bulgular doğrultusunda Diyarbakır yöresi halk müziği kültürü; yaratıcı kimlikte Celal Güzelses, makamsal
olarak hüseyni ve uşşak makamları, usul bakımından 4/4 ve 10/8 ölçüler, metinsel olarak 7’li hece ölçüsü ve aşk
teması, çalgı açısından ise cümbüş ile kodlanmakta ve temsil edilmektedir