Akademik Veri Yönetim Sistemi
AL -FARABİ4. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ, Erzurum, Türkiye, 2 - 05 Mayıs 2019, ss.101-109
ÖZET
Bu araştırmanın amacı, kamusal alanda anıtların geleneksel işlev ve yaklaşım biçimlerine alternatif, doğanın ve peyzajın belirli dinamikler sonucu geçirdiği olumsuz dönüşüme yanıt arayan ve doğayı sanatın öznesi konumuna getiren yeni türden çevresel plastik müdahalelerin kent ortamında yarattığı çağrışımları, sanatçı Agnes Denes’in çalışmaları üzerinden görünür kılmaktır. Denes’in çalışmaları, tarihsel süreçte binlerce yıldır otoritenin kentsel mekandaki kalıcı imgesi olan, savaş, zafer ve ölümlerin sembolik anımsatıcısı haline gelen ve öznesi insan olan kamusal anıtların bir rövanşı olarak yorumlanabilirken, yine insanın müdahalesiyle tahribata uğrayan doğanın sanatsal bir restorasyon mecrasına dönüşümünü hedeflemektedir. 1960’lı yıllarda özellikle ABD’de yerleştirme temelli gerçekleştirilen arazi müdahaleleri, sanatın doğa ve manzara ekseninde yenilikçi bir söylem geliştirmesine olanak tanırken, resim ve heykelin geleneksel ifade biçimlerini de büyük ölçüde genişletmiştir. Sanatta bu yeni mekân ve yaklaşım arayışının altında galeri mekânlarının sanatı metalaştırma eğilimlerine karşı koyulan tepki yatarken, dönemin endüstriyel gelişim ve teknoloji hızının tehlikeli bir boyuta ulaşması da sanatçıları doğa üzerinde daha duyarlı olmaya ve farkındalık yaratmaya itmiştir. Bu bağlamda sanatçı Agnes Denes’in bilim, felsefe, dil bilimi, psikoloji, şiir, tarih ve müzik temelli sanat pratiği, estetik ve sosyo-politik fikirlerle etkileşimi bakımından farklıdır. Denes'in kamusal alanda halka açık olarak gerçekleştirdiği ekolojik projeler, sahip olduğu ezoterik, metafizik ve matematiksel tabanlı kavramsal yapılarla, gösterdiği bilimsel titizlik ve çevresel kaygılarla, doğada yaratılan çöküntüyü sanatın ifade olanakları çerçevesinde nasıl iyileştirilebildiğini görünür kılan birer “çevresel heykel”dir. 21. yüzyılda endüstriyel toplumların tahrip ettiği kentsel dokuda bu türden yaklaşımlar bir onarım müdahalesi olarak kullanılabilir, ekolojik bozulmaların giderilmesinde sanata aktif bir rol verilebilir.
Anahtar Kelimeler: Ekolojik Sanat, Çevresel Heykel, Agnes Denes