1960 Darbesine Giden Süreçte Önemli Bir Kesit: İstanbul Öğrenci Olayları


Creative Commons License

Temizgüney F.

CTAD-CUMHURIYET TARIHI ARASTIRMALARI DERGISI, sa.27, ss.181-211, 2018 (Scopus) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2018
  • Dergi Adı: CTAD-CUMHURIYET TARIHI ARASTIRMALARI DERGISI
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Scopus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.181-211
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

14 Mayıs 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti, 1954 ve 1957 seçimlerini de kazandı. 1954 yılına kadar özellikle ekonomide görülen yükseliş, DP’yi halkın ve basının gözünde yüceltmek için yeterli oldu. Ancak bu tarihten sonra DP’nin takip ettiği siyaset, eleştirileri de beraberinde getirdi. Özellikle iktidar-muhalefet arasındaki ilişkiler ve muhalefetin eleştirileri DP’yi zorlayan etkenler arasındaydı. Yine basın üzerinde zamanla oluşturulan baskılar, ülkedeki gerilimin artmasına sebep oldu. Bu süreçte ordunun DP’ye karşı almış olduğu tavır da çok önemliydi. Asker ile DP arasındaki gerilimin oluşmasında DP’nin 1950’de orduda gerçekleştirdiği tasfiye etkili oldu. Fakat bu gerginliğin özellikle 1954’ten itibaren artmaya başladığı söylenebilir. Nitekim bu dönemden itibaren ordu içerisinde muhalif oluşumlar gelişmeye başladı. 1960 yılına gelindiğinde iktidar-muhalefet ilişkileri iyice gerginleşti. CHP’nin öfkeli muhalefeti DP’yi farklı uygulamalara yöneltti. DP, muhalefet ve basının faaliyetlerini araştırmak üzere 18 Mayıs 1960’da mecliste on beş kişiden oluşan bir “Tahkikat Komisyonu” kurdu. Buna muhalefet, basın ve üniversiteler çok sert tepki gösterdiler. Bu gelişmelerin sonunda ülkede siyasal ve sosyal bir kriz yaşanmış, İstanbul ve Ankara’da meydana gelen öğrenci olayları, bunun yansıması olmuştur. Bu çalışmanın amacı, 1960 darbesine giden süreçte önemli gelişmelerden biri olan, İstanbul ve Ankara’da meydana gelen üniversite öğrenci olaylarını, İstanbul ekseninde ele almaktır.

The Democratic Party (DP) which came into power on May 14, 1950 won the elections in 1954 and 1957, as well. The increase especially in economy until 1954 was enough for DP to be glorified before the public and the press. However, after this date, the politics of the party came along with the criticisms. Especially the relations between the government and the opposition parties and the criticisms of the opposition parties were among the challenging issues for DP. Still, the pressures imposed upon the press in time caused an increase in the tension for the country. The military attitude towards DP was also very important during this process. The reason behind the tension between the army and DP was because of the discharges in the army conducted by DP in 1950. However, it can be stated that the tension started to increase especially after 1954. Thus from then, opposing structures started to develop within the army. In 1960, the relations between the government and the opposition parties became more and more tense. Fierce opposition of the Republican People’s Party (CHP) caused DP to canalize into different practices. DP formed an ‘Inquiry Commission’ including fifteen people in the Parliament on May 18, 1960 in order to investigate the activities of the opposition party and the press. The opposition parties, the press and the universities showed very harsh reaction against this situation. As a result of these developments, a political and social crisis occurred in the country and the student upheavals in Istanbul and Ankara were the reflection thereof. The aim of this study is to touch upon the university student upheavals in Istanbul and Ankara, which were among the significant incidents towards the coup of 1960, within the context of Istanbul.