X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde, Türkiye, 22 Haziran 2012, ss.485
Sayılar sistemi, ilköğretim ve
ortaöğretim matematik öğretim programlarının temel öğrenme alanlarını oluşturan
konulardan birisidir. Matematiğin birçok
konusunda var olan epistemolojik engeller bu konuların öğretimini de
zorlaştırmaktadır. Bunların yanında, sayılar sisteminin öğretiminde sadece
teknik bilgilere ve tanımlamalara ağırlık verilmesi de öğretim engellerinin
diğer bir boyutudur. Sadece sınırlı örneklerle () açıklanan irrasyonel sayılar bu zorlukların
yaşandığı sayı sistemleri arasındadır. Bu çalışmanın amacı: matematik öğretmeni
adaylarının, bir sayının irrasyonelliğini göstermek için kullandıkları
yöntemleri belirlemektir. Araştırmada Tikekar (2007) ‘ın geliştirdiği ve ikisi
sadece , diğer beşi de tüm irrasyonel sayıların ispatı için
kullanılabilen yedi yöntem temel alınmıştır. Çalışmanın araştırma grubunu
ortaöğretim matematik öğretmeni adayları oluşturmaktadır. Matematik öğretmeni
adaylarına ilk etapta araştırmacılar tarafından hazırlanan ve farklı sayıların
irrasyonel olup olmadıklarının gösterilmesini içeren, açık uçlu soruların yer
aldığı bir test uygulanmıştır. Daha sonra araştırmacı tarafından bu yedi ispat
yöntemi öğretmen adaylarına anlatılmıştır. Sonrasında da yine birinci testle
benzer özellikleri taşıyan ikinci bir test öğretmen adaylarına uygulanmıştır.
İkinci testte ek olarak ispat yöntemleri konusunda öğretmen adaylarının
fikirleride yazılı olarak sorgulanmıştır. Analiz sürecinde, öğretmen
adaylarının yedi ispat yöntemini öğrenmeden önceki ve sonraki cevapları
gruplandırılmıştır. Matematik öğretmen adaylarına ilk etapta uygulanan testin
analiziyle, bir sayının irrasyonelliğinin gösterimi noktasında sadece tek bir
yöntemin kullanıldığı ortaya çıkmıştır. İkinci test analiz edildiğinde ise
öğretmen adaylarının bir önceki testte uyguladıkları yöntemlerden farklı olan
yöntemleri daha çok kullandıkları tespit edilmiştir. Katılımcılar farklı ispat
yöntemleri sayesinde çok daha farklı düşünebildiklerini, kendilerini tam bir
matematikçi gibi hissettiklerini ve ufuklarının genişlediğini belirtmişlerdir. Matematiği
sıkıcı ve anlaşılmaz olmaktan çıkaran bu tarz yöntemlerin ders kitaplarında yer
alması, öğrencilerin matematiksel akıl yürütme güçlerini arttırabilir.
Anahtar Kelimeler: İrrasyonel Sayılar, Ortaöğretim Matematik Öğretmen
Adayları, İspat Yöntemleri
Sayılar sistemi, ilköğretim ve
ortaöğretim matematik öğretim programlarının temel öğrenme alanlarını oluşturan
konulardan birisidir. Matematiğin birçok
konusunda var olan epistemolojik engeller bu konuların öğretimini de
zorlaştırmaktadır. Bunların yanında, sayılar sisteminin öğretiminde sadece
teknik bilgilere ve tanımlamalara ağırlık verilmesi de öğretim engellerinin
diğer bir boyutudur. Sadece sınırlı örneklerle () açıklanan irrasyonel sayılar bu zorlukların
yaşandığı sayı sistemleri arasındadır. Bu çalışmanın amacı: matematik öğretmeni
adaylarının, bir sayının irrasyonelliğini göstermek için kullandıkları
yöntemleri belirlemektir. Araştırmada Tikekar (2007) ‘ın geliştirdiği ve ikisi
sadece , diğer beşi de tüm irrasyonel sayıların ispatı için
kullanılabilen yedi yöntem temel alınmıştır. Çalışmanın araştırma grubunu
ortaöğretim matematik öğretmeni adayları oluşturmaktadır. Matematik öğretmeni
adaylarına ilk etapta araştırmacılar tarafından hazırlanan ve farklı sayıların
irrasyonel olup olmadıklarının gösterilmesini içeren, açık uçlu soruların yer
aldığı bir test uygulanmıştır. Daha sonra araştırmacı tarafından bu yedi ispat
yöntemi öğretmen adaylarına anlatılmıştır. Sonrasında da yine birinci testle
benzer özellikleri taşıyan ikinci bir test öğretmen adaylarına uygulanmıştır.
İkinci testte ek olarak ispat yöntemleri konusunda öğretmen adaylarının
fikirleride yazılı olarak sorgulanmıştır. Analiz sürecinde, öğretmen
adaylarının yedi ispat yöntemini öğrenmeden önceki ve sonraki cevapları
gruplandırılmıştır. Matematik öğretmen adaylarına ilk etapta uygulanan testin
analiziyle, bir sayının irrasyonelliğinin gösterimi noktasında sadece tek bir
yöntemin kullanıldığı ortaya çıkmıştır. İkinci test analiz edildiğinde ise
öğretmen adaylarının bir önceki testte uyguladıkları yöntemlerden farklı olan
yöntemleri daha çok kullandıkları tespit edilmiştir. Katılımcılar farklı ispat
yöntemleri sayesinde çok daha farklı düşünebildiklerini, kendilerini tam bir
matematikçi gibi hissettiklerini ve ufuklarının genişlediğini belirtmişlerdir. Matematiği
sıkıcı ve anlaşılmaz olmaktan çıkaran bu tarz yöntemlerin ders kitaplarında yer
alması, öğrencilerin matematiksel akıl yürütme güçlerini arttırabilir.
Anahtar Kelimeler: İrrasyonel Sayılar, Ortaöğretim Matematik Öğretmen
Adayları, İspat Yöntemleri