Amaç: Öğrencilerin birbiriyle uyumlu ilişkiler kurabilmesi ve akademik çalışmalarına motive olabilmesi için kendilerini güvende hissettikleri olumlu bir okul atmosferi önemli bir yere sahiptir. Okulun bu olumlu atmosferini bozabilecek pek çok etmen vardır. Bunlardan biri de zorbalıktır. Zorbalık okul ortamında öğrencilerin karşılaştığı en yaygın saldırganlık türüdür. Zorbalık, güç dengesizliği ile tanımlanan kişilerarası ilişkide zaman içerisinde ve defalarca yapılan kasıtlı kötülük ya da saldırgan davranış olarak ifade edilmektedir. Psikolojik dayanıklılık ise ani bir değişiklik ya da herhangi bir aksilikle başarılı bir şekilde başa çıkmada bireysel, karakteristik ya da beceri farklılığı olarak tanılanmakta olup, bireyin yıkıcı yaşam zorluklarına karşı direnme ve bunlardan kurtulması olarak ifade edilir. Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin zorba ve mağdur olmasıyla psikolojik dayanıklılık arasında ilişki olup olmadığının incelenmesidir.

Yöntem: Araştırmada psikolojik dayanıklılık ile zorba veya mağdur olma durumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik “karşılaştırmalı ilişkisel tarama” yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Erzurum ili merkez Yakutiye, Palandöken ve Aziziye ilçelerinde öğrenim gören ve 5, 6, 7 ve 8. Sınıfa giden 585 ortaokul öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma verilerini toplamak amacıyla Ergen Akran İlişkileri Belirleme Ölçeği, Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında veri seti non-parametrik özelliğe sahip olduğu için veri analizinde Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis-H Testi ve Spearman Korelasyon Analizi uygulanmıştır.

Bulgular: Araştırma sonuçlarına göre ortaokulda öğrenim gören öğrencilerin psikolojik dayanıklılıklarının cinsiyet, okul türü, kardeş durumuna göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı; ancak sınıf düzeyleri açısından farklılaşma gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca ortaokul öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık puanları ile yaşları arasında negatif ve düşük bir ilişki bulunmuştur. Bununla birlikte psikolojik dayanıklılık ile akran zorba ve mağdurluğu arasında anlamlı ve negatif yönde ilişki olduğu görülmüştür.

Sonuç: Bu bulgulara göre akran zorbalığı veya akran mağdurluğu arttıkça psikolojik dayanıklılığın azaldığı veya tam tersi olarak psikolojik dayanıklık düzeyi arttıkça zorbalık ya da mağdurluk düzeyinin azalacağı söylenebilir. Bulgular literatür ışığında tartışılmış ve konu ile ilgili öneriler sunulmuştur.