Akademik Veri Yönetim Sistemi
Marife Dini Araştırmalar Dergisi, cilt.21, sa.1, ss.279-301, 2021 (Hakemli Dergi)
Bu araştırma, imam hatip ortaokullarında okuyan öğrencilerin okul motivasyonlarında hangi
değişkenlerin farklılaşmaya neden olduğunu ortaya koyarak, öğrencilerin okul motivasyonlarının
yükseltilmesi ve yüksek olan motivasyonların sürdürülebilmesi için öneriler sunmak amacıyla
tasarlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; öğrencinin cinsiyeti, okuduğu sınıf, anne ve baba eğitim
durumu, imam hatip ortaokuluna kaydolma nedeni, imam hatip ortaokulu öncesi Kur’an-ı Kerim
okumayı bilme durumu ve imam hatip lisesine devam isteği ile ilgili sorularla öğrencilerin profili
belirlenmeye çalışılmış; bunların okul motivasyon düzeylerinde farklılık oluşturup oluşturmadığı
istatiksel olarak analiz edilmiştir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli
çerçevesinde tasarlanmıştır. Araştırmanın evreni, 2018-2019 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında,
Erzurum ili merkez ilçelerinde bulunan imam hatip ortaokullarında okuyan öğrencilerden
oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi tesadüfi örnekleme ile belirlenmiş ve 370’i %(47,6) erkek, 408’i
(%52,4) kız olmak üzere toplam 778 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada, kişisel bilgi formu ve
Kaynak, Özhan, ve Kan (2017) tarafından geliştirilen okul motivasyonu ölçeği kullanılmıştır. Üç
boyuttan oluşan ölçek, ortaokul öğrencilerinin davranışsal, bilişsel ve duyuşsal özellikleri göz önüne
alınarak hazırlanmış olup, 14 sorudan oluşan 5’li likert tipi derecelendirme ölçeğidir. Ölçekten alınan
puanlar arttıkça, öğrencinin okul motivasyonu düzeyi de artmaktadır. Ölçekten alınabilecek en yüksek
puan 70’tir. Ölçekten alınan puanlar arttıkça öğrencinin okul motivasyon düzeyi artmaktadır.
Ortaokul öğrencilerinin okul motivasyonuna ilişkin toplam varyansın %68.665’ini açıklamakta olup,
ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonuçları;
/df =2.963, CFI=.952, TLI/NNFI=.939, GFI=.920,
AGFI=.883, RMSEA=.076 [%90 CI: .064 - .087] olarak hesaplanmıştır (Kaynak v.d., 2017). Bu çalışmada
ise
/df = 4.76, CFI=.826, TLI/NNFI=.993, GFI=.937, AGFI=.910, RMSEA = .070 [%90 CI: .062 - .077]
olarak hesaplanmıştır ve Wheaton v.d’ne (1977) göre ölçek mevcut yapısal özellikleriyle geçerli bir
ölçek olarak değerlendirilebilir. Geliştirici tarafından ölçek maddelerinin tamamı için yapılan testte
Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .84 olduğu görülmektedir. Bu araştırmada maddelerin tamamının
Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .75 olarak hesaplanmıştır.
Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizinde SPSS 20.0 (Statistical Package for Social
Sciences) bilgisayar istatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırmada iki alt kategoriye sahip
Bağımsız Değişkenler için t-Testi (Independent-Samples t-Test) kullanılmış, ikiden fazla alt kategoriye
sahip bağımsız değişkenler için ise, Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way ANOVA) testi uygulanmıştır.
ANOVA testi ile yapılan analizler sonucunda, grupların ortalama puanları arasında farklılık tespit
edilmişse bu farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını bulabilmek için Levene Testi yapılarak
varyansların homojenliğine bakılmıştır. Eşit örneklem sayısı sağlanamadığında ve varyansların
homojenliğini gerektirmesi nedeniyle Post Hoc. Bonferroni tercih edilmiştir. Eşit örneklem sayısı
gerektirmemesi ve varyansların homojenliği sağlanmadığında ise Games-Howell testi kullanılmıştır.
Elde edilen bulgular analiz edildiğinde; anne ve baba eğitim durumu, imam hatip ortaokulu öncesi
Kur’an-ı Kerim okumayı bilme durumu, öğrencilerin okul motivasyonu düzeylerinde farklılık
oluşturmadığı görülmüştür. Öğrencilerin cinsiyetleri, bulundukları sınıf düzeyi, okula kayıt nedenleri
ve imam hatip lisesine devam etme isteği ile okul motivasyonları arasında anlamlı farklılık tespit
edilmiştir.
Araştırmanın sonuçları değerlendirildiğinde, imam hatip ortaokullarına yeni başlayan öğrencilerin
okul motivasyonlarının yüksek olduğu görülmüştür. Ortaokula yeni başlayan öğrencilerin yüksek olan
okul motivasyonlarının ilerleyen yıllarda da yüksek tutulmaya çalışılmalı ve bu konuda öğrencileri
motive edici faaliyetler geliştirilmelidir. Eğitim programları öğrencilerin ilgisini çekecek şekilde
hazırlanmalı ve öğretmenler, sınıflar ilerledikçe öğrenciler için zor hale gelmesi muhtemel konuları
öğrencinin ilgisini her daim canlı tutacak şekilde sunmalıdır. İmam hatip ortaokuluna kendi isteğiyle
kayıt yaptıran öğrencilerin okul motivasyonlarının, ailesinin isteğiyle kayıt yaptıran öğrencilerin okul
motivasyonlarına göre yüksek olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşma olduğu
görülmüştür. Farklılığın azaltılabilmesi için aileler ve öğrenciler okul hakkında bilgilendirilmeli ve
öğrencilerin okula kendi istekleriyle kayıt yaptırmaları sağlanmalıdır.