Kanon: Kanon: Klasik Grek Heykeltıraşlığında Estetik Arayışı


Creative Commons License

Başaran C., Kasapoğlu H.

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.22, sa.3, ss.2835-2854, 2018 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 22 Sayı: 3
  • Basım Tarihi: 2018
  • Dergi Adı: Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.2835-2854
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yaratılmışların en mükemmeli olan insanoğlu, tüm yaşamı boyunca her zaman güzeli aramış ve estetik olanın peşinde koşmuştur. Kavram olarak güzellik her ne kadar göreceli bir yapı gösterse de, özellikle antik Grek sanatında Klasik Dönem olarak adlandırılan MÖ 490 – 330 aralığını kapsayan süreçte, Grek filozofları ve heykeltıraşları tarafından fiziki manada “matematiksel güzellik” olarak yorumlanıp; heykeltıraşlıkta çıplak insan vücuduyla yansıtılmaya çalışılmıştır. Pythagorasçı düşünceye dayalı matematiksel güzellik, ya da kısaca Eski Yunancada “Yasa, ölçü, kural” anlamına gelen “Kanon”; heykeltıraş Myron ile başlamış ancak asıl manasını Polykleitos ve Lysippos’da bulmuştur. Sanatta “Kanonik Ölçü” mükemmelliğin yakalandığı en son noktayı ifade eder. Praksiteles ve Skopas mükemmel güzelliği, fiziksel olmaktan çok, içsel yapıyla yani, ruhsal özelliklerle ilişkilendirerek; estetik değeri kabul edilmiş kanonik güzelliği, “ethos” ve “pothos” da aramışlardır. Bu makalede de konunun anlaşılabilirliği bağlamında, öncelikli olarak Grek anıtsal heykeltıraşlığının ortaya çıkış süreci kısaca anlatılmıştır. Ardından, ana hatlarıyla kendine has bir çizgi kazanarak, zirveye ulaştığı Klasik Dönem’de Grek Heykeltıraşlığı’nın oluşumunu etkileyen felsefi akımlar, ön plana çıkan belli başlı heykeltıraşlar, eserleri, bu eserlerde izlenebilen sanatsal farklılık olguları, estetik arayışı ve kavramlar bir bütün halinde aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışma sonunda faydalanılan kaynaklar ile yine bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgilerin yer aldığı diğer yayınlar bir bütün halinde verilmiştir.

Humankind, being the greatest of all created, seeks beauty and runs after aesthetics throughout their lives. Although beauty is a relative term, it has been interpreted as “mathematical beauty” especially by the Classical Era Greek philosophers and sculptors; and in sculpture, beauty has been reflected through human body. Mathematical beauty, rooted in Pythagoreanism, or briefly “Kanon” (meaning law, rule, and standard in Ancient Greek), started with Myron yet found its essence with Polykleitos and Lysippos. Canonical form expresses the ultimate point of perfection in art. Praxiteles and Scopas related perfect beauty with inner qualities rather than with physical properties and sought canonical beauty in ethos and pothos. In this article, firstly the process of the emergence of Greek monumental sculpture is briefly explained for the intelligibility of the subject. Afterwards, in the Classical Period the philosophical movements affecting the formation of the Greek sculpture, the principal sculptors, their works, the artistic differences that can be seen in these works, the aesthetic quest and the concepts has been examined as a whole. At the end of the study are given other publications including detailed information about this topic and the used sources as a whole.