İnsana ait tüm duygu ve düşüncelerin işlendiği Divan Edebiyatında dile getirilen önemli konulardan birisi de eleştiridir. Divanlarda aşk, tasavvuf, tabiat, kahramanlık konuları işlendiği gibi eleştiri ve tenkit içerikli konularda işlenmiştir. Divan Edebiyatında eleştiri ve tenkitin boyutları çeşitli bir mahiyettedir. Bu makalede ele alacağımız eleştiri ise bir şairin divanında başka bir şairi eleştirmesidir. Eleştiren şair Taşlıcalı Yahyâ Bey, eleştirilen şair ise Hayâlî Bey’dir. Her iki şairde aynı dönemin yani on altıncı yüzyıl şairleridir. Her ikisi de hem kendi dönemlerinde tanınmış hem de şöhretleri günümüze kadar gelmiş şairlerdir. Divan Edebiyatının gelişmesinde ve zenginleşmesinde önemli katkıları olan şairlerdir. Ancak şunu unutmamak gerekir ki yüksek meziyetli şairlerinde insanî yönleri kendini gösterir. Onlar da diğer insanlar gibi bir başkasına karşı kıskançlık, kızgınlık, dargınlık, rekabet etme duygularına kapılıp bu duygularla hareket edebilirler. Şairler kendilerine ait yaşadıkları bu duyguları da şiirle dile getirirler. Aslında bu durum şairlerin kendilerine karşı duydukları güvenleri ve yanlış bir şekilde sanıldığı gibi kişisel duygu, düşüncelerin divanlarda yer almadığı zannının da yanlışlığını gösterir. Divanlarda bu şekilde şairlerin hayatından ve özel durumlarından izler görülür. Aynı zamanda şairlerin birbirlerinden kopuk olmadıklarını, birbirlerini takip ettiklerini ve bir iletişim hâlinde olduklarının da göstergesidir. Bu makalede, Yahyâ Bey divanında Hayâlî Bey eleştirisini içeren şiirler tespit edilerek bu şiirlerin tahlili yapılmıştır. Böylelikle bir şairin divanında başka bir şairi hangi açılardan eleştirildiğinin hususları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca şairlerin bilinip, tanıtılması amacıyla her iki kıymetli şairin hayatları ve edebî şahsiyetleri hakkında bilgi verilmiştir.
One of the significant issues mentioned in Divan Literature, where all feelings and thoughts belong to human beings are expressed, is criticism. In the Divans, the subjects of love, mysticism, nature and heroism were handled as well as the subjects of criticism and thematic of disapprobation. The dimensions of criticism and disapprobation in Divan Literature are in various entity. The criticism that we will deal with in this article is that a poet criticizes another poet in his Divan. The criticizing poet is Taşlıcalı Yahyâ Bey, and the criticized poet is Hayâlî Bey. Both poets are poets of the same period, namely the sixteenth century. Both of them are poets who were both famous in their own time and whose fames have survived until today. They are poets who have made significant contributions to the development and enrichment of Divan Literature. However, we must not forget that the human aspects of poets with high merits show themselves. Like other people, they could feel jealousy, annoyance, resentment, and rivalry against another person and act with these feelings. Poets also express these feelings of their own by means of poetry. In fact, this situation shows the self- confidence of the poets and fallacy of the assumption that personal feelings and thoughts do not take place in the Divans, as it is mistakenly assumed. In this way, traces of poets' lives and special situations are seen in the divans.At the same time, it is an indication that the poets are not disconnected from each other, that they follow each other and are in communication with themselves. In this article, poems including the criticism of Hayâlî Bey in Yahyâ Bey's Divan were determined and analyzed. Thus, In the Divan of a poet, the aspects of another poet perspectives of which were critised, were tried to be revealed. In addition, in order to make the poets known and introduced, information about the lives and literary personalities of both valuable poets was given.
