Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, cilt.5, sa.1, ss.231-243, 2022 (Hakemli Dergi)
Divan şiirinin
son büyük şairi olarak kalmayan Şeyh Galib, Tanzimat dönemi sonrasında
şekillenen yeni Türk şiiri için önemli bir kaynak hâline gelmiştir. Söz konusu
bağlamda değeri haiz olan bu kaynağın henüz oluşmaya başlayan edebiyat kanonuna
girişi önem arz etmektedir. Kanonun ideolojik tarafından ziyade edebiyat
otoritelerince oluşturulan kısmına dahil edebileceğimiz Şeyh Galib’in ortaya
koyduğu şiir anlayışı ve imge dünyası, kendisinden sonra gelen şairlerin
ilgisini çekmiştir. Böyle önemli bir kaynağa ulaşma noktasında özellikle Latin
harflerinin kabulünün ardından yetişen şairlerin karşılaştığı güçlükler, onları
Şeyh Galib’in Divan’ı ve Hüsn ü Aşk’ını doğrudan okuyabilmelerine
engel olmuştur. Bu nedenle şairler, Şeyh Galib’in şiirlerine belagat ve retorik
kitaplarında, antoloji ve derlemelerde, edebiyat tarihlerinde ondan yapılan
alıntılar vasıtasıyla ulaşabilmişlerdir. Şeyh Galib, bir söz ustası olarak
görüldüğünden şiirleri de güzel söyleme ilmi olarak bilinen belagat için örnek
teşkil etmektedir. Yeni şairler, Şeyh Galib’i bu kitaplardaki şiirleri ile
tanıyabilmişlerdir.
Bu çalışmada, edebiyat
kanonu içinde Şeyh Galib’in şiirlerine yer veren belagat ve retorik kitapları
taranırken Tanzimat döneminden sonra yayımlanan kitaplar değerlendirmeye
alınmıştır. Böylece yeni Türk şiiri mensuplarının Şeyh Galib’in hangi
şiirlerini okuyabildikleri tespit edilmiştir. Ayrıca Şeyh Galib'in nasıl
alımlandığının öngörüsüne ulaşmak ve kanondaki yerinin tespiti amaçlanmıştır.
Şeyh Galib, who
is not only the last great poet of Divan Poetry, and olsa has become an
important source for the new Turkish poetry formed after the Tanzimat Period. The
entry of this resource, which is valuable in the context in question, into the
literary canon, which has just begun to form, is important. Şeyh Galib's
understanding of poetry and the world of images, which we can include in the
part of the canon created by the literary authorities rather than the
ideological side, attracted the attention of the poets who came after him. The
difficulties faced by the poets who grew up after the adoption of the Latin
letters at the point of reaching such an important source prevented them from
reading the Divan and Hüsn ü Aşk of Şeyh Galib directly. For this reason, poets
have been able to reach Şeyh Galib's poems through quotations from him in
rhetoric and rhetoric books, anthologies and compilations, and literary histories.
Since Şeyh Galib is seen as a master of words, his poems also set an example
for rhetoric, which is known as the science of eloquence. New poets were able
to recognize Şeyh Galib with his poems in these books.
In this study,
while the rhetoric and rhetoric books that include Şeyh Galib's poems in the
literary canon were scanned, the books published after the Tanzimat period were
evaluated. Thus, it has been determined which poems of Şeyh Galib can be read
by the members of the new Turkish poetry. In addition, it is aimed to Şeyh
Galib’s place in canon and reach the foresight of how his was received.