Akademik Veri Yönetim Sistemi
International Congress on Social Sciences (INCSOS VII) Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Baku, Azerbaycan, 2 - 04 Mart 2023
Kültürel Değişim ve
Dönüşüm Sürecinde Bir Gelenek: Çeyiz Yazma
Kültürel hayat, doğal
şartlar, göçler, savaşlar ve seyahatler gibi sebeplerle ilk çağlardan itibaren
değişim ve dönüşüm geçirmiştir. Sanayileşme ile başlayan dönem bu süreci
hızlandırmış, teknolojinin insan hayatının vazgeçilmez bir parçası olması ise
özellikle halk kültüründe sadece değişim ve dönüşümün değil, yok oluşun da
önünü açmıştır.
Türk halk kültüründe
önemli bir yere sahip olan evlilik törenleri, kültürel değişimin ve dönüşümün
en ciddi boyutta yaşandığı alanlardan biridir. Evlilik törenleri geçmişten beri
içinde birçok geleneği barındırmaktadır. Evlilik törenlerindeki en önemli
unsurlardan biri her dönemde gelinin çeyizidir. “Kız beşikte çeyiz sandıkta”
ilkesi ile kız tarafı tarafından bin bir emekle hazırlanan çeyiz, düğün
öncesinde özel bir törenle yazılarak boşanma vb. durumlara karşı kayıt altına
alınmış, buna da “çeyiz yazma” adı verilmiştir.
Çeyiz yazma geleneğiyle
ilgili en eski kayıtlar Osmanlı Arşivlerinde padişah kızlarına ait belgelerdir.
Türkiye’de hemen her evlilikte gelenek gerçekleştirilmiş, çeyiz yazılan
kâğıtlar uzun yıllar saklanmıştır. Bu belgeler, yaşanılan çağın ihtiyaçlarını,
dönemin moda anlayışını yansıtması vb. bakımından kültürel değişim ve dönüşümün
önemli örneklerinden biri haline gelmişlerdir.
Bu bildiride çeyiz yazma
geleneği, çeyiz belgeleri, kültürel değişim ve dönüşüm çerçevesinde ele
alınacaktır.