DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ HALI VE DÜZ DOKUMALARDAKİ SEMBOLİK İBRİK, KANDİL VE MİHRAP MOTİFİ ÜZERİNE BİR DENEME


Creative Commons License

Selçuk K., Yurttaş H.

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sa.71, ss.479-489, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Dokumacılık, insanlık tarihinin başlamasıyla birlikte ihtiyaç doğrultusunda ortaya çıkan ve günümüzde de varlığını devam ettiren, zamanla üzerinde yer alan motifleriyle bir kültür birikimini bünyesinde barındıran el sanatlarındandır. Motif, toplumların yaşam kültürleri, duygu, düşünce ve inançlarını yansıtan, resim-yazı esaslı alfabelerin sembollerle ifade biçimidir. DNA’lar, insanların biyolojik şifrelerini bünyesinde taşırken, motifler de geçmişten günümüze gelen kültürün şifrelerini barındırmakta olup, bu özelliğiyle geçmişle bugün arasında bir köprü görevi görmektedir. Dokumalarda yer alan motifler değişik sınıflamalar yapılarak gruplandırılmaktadır. Bu gruplardan biri de sembolik motiflerdir. Çalışmanın konusunu, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yapılan saha çalışmaları sırasında tespit edilen bazı dokumalarda yer alan sembolik motiflerden olan ibrik, kandil ve mihrap motifi oluşturmaktadır. Bu motifler genellikle inançlarla ilişkilendirilmiş ve bilimsel çalışmalarda da görüldüğü üzere, İslam dininde olduğu gibi diğer bazı dinlerde de aynı anlamlarla kullanıldığı bilinmektedir. Çalışma kapsamında tespit edilen dokumların fotoğrafları çekilip, üzerinde yer alan ibrik, kandil ve mihrap motifi incelenmiş ve görsel ve çizimlerle desteklenmiştir.