Bourdieucü Bir Milliyetçilik Kuramı İçin Başlangıç: Literatürün Eleştirisi ve Temel Varsayımlar

Creative Commons License

Danış M. F.

Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, cilt.2, sa.1, ss.19-64, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 2 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi
  • Sayfa Sayıları: ss.19-64
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Milliyetçilik literatürünün üzerinde şekillendiği temel meseleler düşünüldüğünde, primordializm, modernizm ve etnosembolizm gibi teoriler; millet kavramının doğallığı-yapaylığı, tarihin iktidarla ilişkisi, millet ile milliyetçilik arasındaki öncellik sorunu gibi tartışmalar üzerinde belirli konumlara sahiptirler. Bununla birlikte söz konusu tartışma noktalarının temelleri, genellikle 20. yüzyılın ikinci yarısındaki sosyal bilimlerin koşullarıyla yakından alakalıdır ve revize edilmeleri gerekmektedir. Bu çalışmanın temel amacı da milliyetçilik yazınının ‘ortodoksi’si kabul edilebilecek modernist kuramın eleştirel bir okumasını yaparak millet ve milliyetçilik gibi meselelerdeki tartışma mevziini, kültürün göstergebilimsel açıdan yorumlanmasına dayanan bir alana çekmektir. Özellikle 2000’lerle birlikte postyapısalcı – postmodern okuma stratejilerini temele alan ve bu bağlamda milleti aidiyet yapılanmaları, kültürel bellek ya da performatif kimlik gibi araçlar üzerinden okuyan çalışmaların artması, milliyetçilik literatüründe bu yönde bir eğilim olduğunu kanıtlamaktadır. Çalışmada ortaya konulacak temel hipotezler, üçlü bir izlek çerçevesinde ortaya koyulacaktır. Öncelikle kültür kavramı, postyapısalcı teorinin ‘metin’ yaklaşımı temel alınarak göstergebilimsel bir okumaya tabii tutulacak ve kültürü oluşturan sembolik ögelerin niteliği tartışılacaktır. Ardından kültürden kaynaklanan ve bireylere belirli zihinsel yatkınlıklar seti yükleyen, yani grupsal bir ‘davranışlar art alanı’ anlamında habitus kavramsallaştırması ortaya konacaktır. Fransız sosyolog Pierre Bourdieu’nün kullandığı haliyle insan eylemselliğinin açıklanması noktasında kritik bir mevkide bulunan habitus, kimliğin performatif bir kavram olarak ele alınmasını tamamlayan bir perspektifin önünü açacaktır. Bu bağlamda kimlik, iktidar tarafından bireylere yapıştırılan bir etiket, stabil ya da durağan bir aidiyet mekanizması olarak değil bizatihi bireylerin eylemleriyle belirgin olan, performansa dayalı bir öznellik kipi olarak yorumlanacaktır. Son tahlilde indirgemeci bir yaklaşıma kapılmak pahasına, mevcut milliyetçilik literatürünün içerisinde olduğu kısır döngüyü aşacak ve tartışmayı ‘kültür – habitus – kimlik’ eksenine çekerek alternatif bir milliyetçilik okuması için bir girizgah yapılmaya çalışılacaktır.

Considering the main issues on which the literature on nationalism is shaped, theories such as primordialism, modernism and ethno-symbolism have specific positions on debates such as the naturalness and artificiality of the concept of nation, the relation of history with power, the priority problem between the nation and nationalism. However, the foundations of these discussion points are in general closely related to the conditions of the social sciences in the second half of the 20th century and they need to be revised. The main purpose of this study is to draw a critical reading of the modernist theory, which can be accepted as the “orthodoxy” of the nationalism literature, and to draw the discussion topic on issues such as nation and nationalism based on a semiotic interpretation of culture. Especially in the 2000s, the increase in the studies that base the poststructuralist-postmodern reading strategies and interpret the nation concept through tools such as belonging structures, cultural memory or performative identity proves that there is a growing trend in the nationalism literature. The basic hypotheses to be put forward in the study will be within the framework of a triple track. First of all, the concept of culture will be subjected to a semiotic reading based on the “text” approach of post-structuralist theory and the nature of the symbolic elements that make up the culture will be discussed. Later, the habitus conceptualization, which originates from culture and imposes a certain set of mental predispositions to individuals, that is, a group “area of behavior”, will be introduced. The habitus, which is in a critical position in the disclosure of human activism as used by the French sociologist Pierre Bourdieu, will pave the way for a perspective that completes the handling of identity as a performative concept. In this context, identity will not be interpreted as a label or a stable or static mechanism of belonging affixed to individuals by power, but as a mode of performance-based subjectivity, which is evident by the actions of individuals. In the final analysis, at the expense of taking a reductionist approach, it is aimed to overcome the vicious circle of the current nationalism literature and attempt to make an intervention for an alternative nationalism reading by drawing the discussion on the "culture-habitus-identity" axis.