Geleneksel konut yapıları, geleneksel sistemler ile inşa edilen diğer yapı türleri gibi; malzeme, alan yönetimi, enerji kullanımı gibi birçok açıdan sürdürülebilir kabul edilen yapılardır. Günümüzde yeni konut yapıları için sürdürülebilirlik anlamında değerlendirme sistemleri bulunmakla birlikte; tarihi geleneksel konut yapıları için özelleştirilmiş ve yaygın olarak kabul görmüş bir değerlendirme sistemi bulunmamaktadır. Bu durum, sürdürülebilir anlayışla üretilen geleneksel yapıların sistematik bir sürdürülebilirlik değerlendirmesine katılamamasına sebep olmaktadır. Bir başka eksiklik de bu yapıların ilk halleri ile günümüze ulaşmış mevcut halleri arasındaki farklılıklara ve bu farklılıkların yapıların sürdürülebilirliklerine olan etkilerine ait değerlendirmelerin olmayışıdır. Yapılarda sürdürülebilirlik düzeylerini ölçen yeşil bina sertifikasyon sistemlerin içerisinde, tüm dünyada kabul gören ve yaygın olarak kullanılan ve öncü sayılabilir bir konumda olan LEED değerlendirme sistemleri yer almaktadır. İnsan ve doğayı göz önünde bulundurarak daha iyi konutlar inşa edebilmek adına Leed Residential Single Family değerlendirme sistemi yeni konut yapılarındaki sürdürülebilirlik düzeylerini belirlemede kullanılmaktadır. Yapılan bu çalışma ile Leed Residential: Single Family değerlendirme sisteminde yer alan kriterler üzerinden geleneksel konutlar için sürdürülebilirlik değerlendirmesi yapılabilecek kriterler tespit edilmiş; geleneksel Erzurum evleri özelinde geleneksel konut yapılarının ilk hallerine ait bir sürdürülebilirlik değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Geleneksel konutlar için sürdürülebilir bir değerlendirmede; değerlendirmeye alınamayan kriterler ile hangi kriterler üzerinde durulması gerektiği tartışılmış, yapıların ilk halleri ve günümüze ulaşmış mevcut hallerindeki farklılıklar içerisinde yer alan ekler ile ilgili olarak değerlendirme kriterlerine yönelik önerilerde bulunulmuştur. Geleneksel Erzurum evlerinin sürdürülebilirliklerinin değerlendirildiği bu çalışma ile bu yapıların, “konum ve ulaşım” ile “enerji ve atmosfer” alanlarında oldukça başarılı oldukları; “malzeme ve kaynaklar” ile “iç ortam kalitesi” alanlarında ise çoğunlukla başarılı oldukları görülmüştür.
Traditional residential structures, like other buildings constructed with traditional methods, are considered sustainable in various aspects, such as materials, space management, and energy use. Although there are assessment systems currently available for evaluating the sustainability of new residential buildings, no widely accepted and specialized evaluation system exists for historical traditional houses. This lack of a dedicated framework prevents systematically assessing the sustainability of these historically sustainable buildings. Another significant gap is the absence of evaluations addressing the differences between the original forms of these structures and their current states, as well as the impact of these changes on their sustainability. Among green building certification systems that assess sustainability, the LEED evaluation system is recognized globally as a leading and widely accepted framework. The LEED Residential: Single Family assessment system is used to determine the level of sustainability in new residential buildings, considering human and environmental factors to promote better housing construction. This study identifies potential criteria for assessing the sustainability of traditional houses based on the criteria in the LEED Residential: Single Family evaluation system. Focusing on traditional Erzurum houses, the study conducts a sustainability assessment of these structures in their original forms. In conducting a sustainability evaluation of traditional houses, the study discusses which criteria should be emphasized and which cannot be applied. Recommendations are also made regarding the criteria for assessing extensions and alterations that differentiate the original structures from their current forms. The findings from the sustainability assessment of traditional Erzurum houses reveal that these structures perform notably well in the "location and transportation" and "energy and atmosphere" categories, and are generally successful in the "materials and resources" and "indoor environmental quality" categories.
