Urartu’nun Batıya Yayılımında Tunceli’nin Konumu: Kurmizak Kalesi

Prehistorik Dönemlerden Demir Çağların Sonuna Kadar Doğu Anadolu, DARK II. DOĞU ANADOLU ARKEOLOJİSİ ÇALIŞTAYI , İzmir, Türkiye, 23 - 25 Nisan 2021, cilt.1, ss.44

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Cilt numarası: 1
Basıldığı Şehir: İzmir
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.44
Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Dağlık Doğu Anadolu sınırları içerisinde büyük bir güce sahip olan Urartu Krallığı, başkentinin yer aldığı Van’dan Kurmizak Kalesi’nin yer aldığı Tunceli yöresine ulaşımı oldukça yüksek ve engebeli olan Bingöl Dağları ve Altınova üzerinden sağlıyordu. Urartular bu kadar uzak bölgelere ulaşmak için oldukça sistemli, güvenliği sağlanan yol ağı inşa etmişlerdir. Yollar eyalet merkezlerine ulaşana kadar belirli aralıklarla kaleler, karakollar, konaklama istasyonlarıyla desteklenmiştir. Bu denli yoğun inşaat faaliyetinin temelinde merkeze taşınan maden, hayvan, insan ve tarım ürünleri ve diğer birçok vergi başlığı yatmaktadır. Düzenli verginin akışını sağlayabilecek, yolları güvence altında tutabilecek Urartu kalelerinden birisi olan Kurmizak Kalesi, eyalet merkezi olan Palu Kalesi’ne ulaşan yol üzerinde yer almaktadır. Urartu’nun Elazığ’ın kuzeyine ulaşmasında, kuzeyden elde edilen gelirlerin güvenli bir şekilde eyalet merkezlerine ulaşmasında Kurmizak Kalesi kilit rol üstleniyor olmalıydı. Kurmizak Kalesi, Ortaçağ’da gördüğü kullanımda erken dönemlere ait kalıntılar büyük bir tahribat yaşamıştır. Ancak Ortaçağ tabakasının altında kaldığı anlaşılan bazı Urartu sur birimlerinin görkemi, dağılımlarının kapladığı saha hesaplandığında zamanında oldukça güçlü bir merkezi kale olduğunu göstermektedir. Stratejik olarak da oldukça önemli bir yere konumlandırılan kalenin güneyinde Fırat Nehri ve ötesinde Elazığ Ovası; kuzeyinde sırtını yasladığı dağlık yörede Tunceli coğrafyası ve ötesinde Erzincan bulunmaktadı