Akademik Veri Yönetim Sistemi
ACADEMIC SOCIAL RESOURCES JOURNAL, cilt.9, sa.5, ss.478-495, 2024 (Hakemli Dergi)
Müslüman Türkler, yalnızca savaş meydanlarında değil, aynı zamanda ilim ve sanat alanında da İslam’ın hünerli neferleri olmuş, bu bağlamda en seçkin örnekleri ortaya koymuştur. Bahsi geçen sanat alanlarından biri de el yazması kitaplardır. Sanatçılar, el yazmalarıyla yüzyıllar boyunca dinî, ilmî ve edebî konularda sayısız esere imza atmıştır. Ecdadımız içeriği kadar sanat değeri de yüksek olan bu eserleri insanlığa bir hediye olarak miras bırakmışlardır. El yazması eserlerden başta Kur’an-ı Kerimler olmak üzere bahsi geçen eserlerin örnekleri, kütüphanelerde, müzelerde ve özel koleksiyonlarda halen günümüzde varlıklarını sürdürmektedir. Çalışmaya konu olan eser Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Yüzlerce eser arasından seçilen Sultan I Ahmed Koleksiyonuna ait 00013 envanter numaralı Kur’an-ı Kerim tezyini açıdan ele alınarak incelenmiştir. Nesih hattıyla yazılan eserin serlevhası ile 114 surenin tamamının tezyin edildiği ve farklı 7 adet tasarımdan oluştuğu anlaşılmaktadır. Kur’an-ı Kerim’in güllerinde 4 farklı tasarım yapılmıştır. Güller genel olarak madalyon tarzındadır. Eserde durak gülleri tek tip olarak uygulanmıştır. Karahisârî Kur’an-ı mantığında sayfa yapısına sahip olan eserin tüm sayfalarında simetrik tasarlanmış 4 adet koltuk tezhibi bulunmaktadır. Koltuklar sade bir tasarıma sahip olup yine tek tip münhaniden oluşmaktadır. Hâtime sayfasının nesih hattı ile sonradan yazılmış olduğu tahmin edilmektedir. Şefik Efendi tarafından (1134-1721) tamir edilmiş ve 21 Rebiülevvel 1265-1848 tarihinde bir hanım sultan tarafından vakfedildiği düşünülmektedir. Ancak bu eserin kesin olarak hangi tarihte yazılıp ve bezendiği bilinmemektedir. Eser, yazı, desen, motif, teknik ve üslup bakımından ele alınarak incelenmiş, desen çizimleri yapılmış ve ayrıca aynı koleksiyonda bulunan 00012 envanter numaralı Kur’an-ı Kerim ile karşılaştırma yapılarak tarihlendirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Eser, Sultan I. Ahmed, Hat, Tezhip.