Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kaplan & Sadock’sCOMPREHENSIVE TEXTBOOK OF PSYCHIATRYONUNCU BASKI, ALİ BOZKURT,ERCAN DALBUDAK, Editör, Wolters Kluwer, Ankara, ss.4002-4008, 2022
GİRİŞ
Medikal teknoloji hızla ilerledikçe, insanlar daha uzun yaşamakta
ve tipik olarak 65 yaş ve üzerinde nitelendirilen “yaşlılık” döneminde faal olmaktadır. Bununla birlikte, bu özel popülasyon serebrovasküler, sistemik, psikiyatrik ve nörodejeneratif hastalıklarla ilgili bilişsel eksiklikler açısından en büyük risk altındadır. Bu
nedenle, yaşlı yetişkinlerin kapsamlı klinik bakımı, nöropsikolojik
bozuklukların varlığı ve etkisinin neredeyse sürekli bir şekilde bir
miktar değerlendirmesini içermelidir. Bilişsel zayıflama, Alzheimer hastalığı, Lewy Cisimcikli Demans (LCD), Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif durumların, yanısıra inme gibi kardiyovasküler durumların esas bileşenidir. Kronik metabolik hastalıklar
(örn., Diyabet) ve uzun süredir devam eden otoimmün hastalıklar
da (örn., multipl skleroz) kognitif bozukluklarla ilişkili olabilmektedir.
Primer psikotik bozukluklar ya da şiddetli duygudurum bozuklukları gibi, tipik olarak daha erken başlangıçlı olup genellikle ileriki yaşama uzanan psikiyatrik bozukluklar, aynı zamanda
sıklıkla (fakat her zaman değil) nöropsikolojik işlevsellikte hafif
ve orta derecedeki eksiklikler ile ilişkilidir; bu eksiklikler, hastalığın seyri boyunca az çok sabit kalmaya eğilimlidir (başka bir
değişle, eşlik eden yeni başlangıçlı bir nörodejeneratif hastalık
olmadan ileriki yaşamda nadiren keskin düşüşler vardır). Bipolar bozuklukta bilişin tekrarlayan afektif ataklarla zaman içinde
bozulmaya devam edebileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Bu bulgu, eğer doğrulanırsa, on yıllardır bu durumu yaşayan bipolar
bozukluklu yaşlı yetişkinler açısından anlamlı olabilir. Bununla
birlikte, dikkate alınması gereken önemli bir nokta da şizofreni
ve bipolar bozukluktaki bilişsel bozuklukların birincil psikopatolojinin belirtilerine göre uyum işlevi düzeyiyle çok daha güçlü bir
öngördürücü ilişkisinin olmasıdır.
Gerçek sonuç nöropsikolojik işleyişi değerlendirmenin; etkin
tanı ve geriatrik psikiyatri ortamlarında uzun süreli tedavi ve bakım planlamasının kritik bir bileşeni olabileceğidir.