Akademik Veri Yönetim Sistemi
Okul Öncesi Eğitimde Araç Gereç Geliştirme, Dr.Öğr.Üyesi ASLI BALCI, Editör, Atatürk Üniversitesi Açık ve Uzaktan Öğretim Yayını, Erzurum, ss.239-261, 2025
Okul öncesi dönem, çocukların temel gelişim alanlarında en hızlı ilerleme kaydettiği ve yaşam boyu sürecek becerilerin temellerinin atıldığı kritik bir evredir. Bu dönemde çocuklara kazandırılan günlük yaşam becerileri, onların bağımsızlık, öz güven, sorumluluk ve toplumsal uyum gibi temel yeterliklerini geliştirir. Günlük yaşam becerileri dört ana alanda ele alınmaktadır: öz bakım becerileri, ev içi beceriler, toplumsal beceriler ve güvenlik becerileri. Bu beceriler çocukların akademik, sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklerken ilerleyen yaşlarda yaşam kalitesine ve toplumsal kabulüne doğrudan katkı sunar.
Günlük yaşam becerileri okul öncesi dönemde en önemli beceriler arasında yer almaktadır. Çocuklara bu beceriler, doğal ortamlarda ya da planlı etkinliklerle kazandırılabilir. Öz bakım becerileri; giyinme, el yıkama, diş fırçalama, yemek yeme gibi temel davranışları kapsar ve çocukların bağımsızlık düzeylerini yükseltir. Ev içi beceriler ise masa hazırlama, oyuncak toplama, bitki sulama gibi sorumluluk geliştiren etkinliklerden oluşur. Toplumsal beceriler; selamlaşma, sıra bekleme ve paylaşma gibi sosyal kurallara uyumu destekleyen davranışlardır. Güvenlik becerileri ise çocukların yoldan geçme, tehlikeli maddelerden uzak durma gibi riskli durumlarda doğru davranış geliştirmelerine yardımcı olur.
Bu beceriler, okul öncesi dönemde materyal kullanımı yoluyla kazandırılabilir. Somut, işlevsel ve ilgi çekici materyaller çocukların becerileri deneyimleyerek öğrenmelerini sağlar, kalıcılığı artırır ve özellikle soyut kavramların anlaşılmasını kolaylaştırır. Materyaller sadece akademik gelişimi değil, aynı zamanda sosyal-duygusal gelişimi, el-göz koordinasyonunu, ince ve kaba motor becerileri de destekler. Ayrıca grup etkinliklerinde kullanılan materyaller, paylaşma ve empati gibi sosyal yeterliklerin gelişimine katkıda bulunur.
Materyal geliştirme sürecinde dikkate alınması gereken temel ilkeler şunlardır: amaca uygunluk, sadelik, gelişim düzeyine uygunluk, kültürel uygunluk, tekrarlanabilirlik, güvenlik ve ekonomiklik. Bu ilkeler sayesinde materyaller hem etkili hem de uzun ömürlü kullanılabilir hâle gelir. Ayrıca materyallerin çocukların günlük yaşamda karşılaşabilecekleri durumları modellemesi, öğrenilen becerilerin gerçek yaşamla bağ kurmasını sağlar. Örneğin düğme ilikleme panosu, fermuar tahtası, ayakkabı bağcığı maketi gibi araçlar çocukların giyinme becerilerini desteklerken; trafik ışığı maketi ve minyatür yaya geçidi gibi materyaller güvenlik becerilerini eğlenceli ve somut biçimde öğretir.
Okul öncesi dönemde günlük yaşam becerilerinin kazandırılması yalnızca bireysel gelişimi değil, sosyal uyumu ve yaşam kalitesini de güçlendirmektedir. Öğretmenlerin ve ebeveynlerin planlı etkinlikler, uygun materyaller ve aşamalı öğretim stratejileri ile bu süreci desteklemeleri çocukların bağımsızlık, öz güven ve sorumluluk duygularını geliştirmede kritik bir rol oynamaktadır.