FRANKFURT OKULU’NUN MÜZİK ELEŞTİRİSİ


Creative Commons License

Çimen Ü.

Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, cilt.26, sa.45, ss.491-498, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Öz Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü ve Eleştirel Teori ile eş anlamlı kullanılan Frankfurt Okulu’nda düşünürler, genel anlamda kapitalist sistemin eleştirisini yaparak bu sistemin insanlığın bir kısmına fayda sağlayarak diğer kısmına felaketler getirdiğini/getireceğini iddia etmişlerdir. Okul teorisyenleri müziğin dizgenin himayesine girdiğini, bu nedenle insanların müzik vasıtasıyla gerçek anlamda bilinçlenmelerinin imkânsız olduğunu ileri sürmüşlerdir. Kitle iletişim araçları dolaşıma çıkardıkları müzik biçimiyle insanları düşünemez kılan en önemli ideolojik yardımcılardır. Frankfurt Okulu üyeleri, kapitalist sisteme kapalı bir sistem olduğu gerekçesiyle olumsuz bir tavır takınmışlardır. Açık uçlu, çok boyutlu, derinlemesine ve tamamlanmayan bir disiplinle çalışan okul düşünürleri kapalı sistemlerin arka planında sinsi planların olduğunu düşünmektedir. Düzen, sinsi planlarını uygulayabilmek için öncelikle insanların düşünmemesi gerekliliğiyle yola çıkmış ve müzik dâhil olmak üzere bütün yapılarını atomize olan, şeyleşen, eleştiremeyen bireyler üzerine kurmuştur. Sistem eleştirisi yapan müziği ciddi müzik, sisteme itaati arzulattıran müziği ise ciddi olmayan müzik şekliyle tarif eden Frankfurt Okulu üyeleri multidisipliner bir anlayışla müziğe yaklaşmışlardır. Onlara göre müziğin durumu şudur: Müzik, öznel akıl himayesine giren teknik uzmanlık tarafından öylesine başarılı şekilde yönetilmektedir ki dinleyici kitlesi müziğin arka planındaki sistem ideolojisini kavrayamamaktadır. Dahası insanlar ve genelinde toplum ideolojiyi kavratabilecek bilinç biçimlerine karşı çıkmaktadır. Dizgenin himayesine girmiş olan teori doğruyu/yanlışı, güzeli/çirkini/, ahlaklı olanı/olmayanı vb. bütün zıtlıkları istediği şekilde belirleyebilmektedir. Çalışmada literatür taraması yapılarak ekol teorisyenlerinin görüşleri sistematize edilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Frankfurt Okulu, Müzik, Kültür Endüstrisi, Kitle İletişim Araçları, Şeyleşme.