Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi,6th International Early Childhood Education Congress, Kars, Kars, Türkiye, 2 - 05 Ekim 2019, ss.342-346
Çocuğun Bütüncül Gelişimi Açısından Okul Öncesi Dönemde Ev Ziyaretleri
Taşkın Taştepe
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk Gelişimi Bölümü, Ankara
Zehra Hazar
Huzur Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara
Ayşe Açıkgöz
İris Yeni Yaşam Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, İstanbul
Sebahat Aydos
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Çocuk Gelişimi Bölümü, Ankara
Amaç: Bu araştırma, çocuğun bütüncül gelişimi açısından ev ziyaretleri aracılığıyla çocuğun ev ortamındaki gelişiminin ve okul-aile iletişiminin öğretmenler tarafından desteklenme durumlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden temel yorumlayıcı desen üzerine kurgulanmıştır. Temel yorumlayıcı desen, araştırmacıların bir konu hakkındaki gerçeğe ilişkin derinlemesine bilgi toplamak ve elde edilen bilgiyi kendi teorik çerçevesinde değerlendirmek amacı ile gerçekleştirdikleri nitel araştırmalarda kullanılan desen türüdür. Araştırmanın çalışma grubu, tipik örnekleme yöntemi olarak seçilmiştir. Araştırmaya, Ankara ili Etimesgut ilçesinde bulunan resmi bir anaokulundaki altı okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Araştırmada, öğretmenlerin ev ziyaretlerini gerçekleştiriyor olması ve araştırmaya gönüllü olarak katılmaları ölçüt olarak belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak öğretmenlerin ev ziyaretlerine ilişkin görüşlerini incelemek amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan “Görüşme Formu” kullanılmıştır. Görüşme Formu, ev ziyaretlerinin içeriğine ve çocuklara yönelik katkılarına ilişkin sorular olarak iki konu çerçevesinde oluşturulmuştur. Araştırmanın etik onayı Ankara Üniversitesi Etik Kurul Başkanlığından, araştırmanın yapılacağı kurum izni onayı ise Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğünden alınmıştır. Görüşmeler katılımcılarla yüz yüze gerçekleştirilmiş ve görüşme sırasında ses kayıt cihazı kullanılmıştır.
Bulgular: Öğretmenlerin, gerçekleştirdikleri ev ziyaretlerinin amacı hakkındaki görüşlerine ilişkin genel örüntünün çocukların bütüncül değerlendirmeleri bağlamında ev ortamı gözlemi ve çocuk-aile ilişkilerinin ev ortamı içerisinde gözlenmesine ihtiyaç duymaları amaçlı gerçekleştirdikleri yönündedir. Bu bağlamda öğretmenlerin gerçekleştirdikleri ziyarette değerlendirdikleri kriterler genel olarak çocuğun ev içerisindeki sosyal hakları ve gelişimleri eksenlerindedir. Öğretmenlerin ev ziyaretlerinde ailelere rol model olabilmeleri gerektiğini düşündükleri elde edilen diğer bulgular arasındadır. Öğretmenlerin ev ziyaretlerinde kendilerine biçtikleri sorumluluklara ilişkin bulgular ise bu sorumlulukların çocukta gözlemledikleri olumsuz davranışların aile ortamı içerisinde ebeveynlerle birlikte değerlendirerek ortak bir çözüm yolu bulmaya yöneliktir. Öğretmenler ev ziyaretlerine gittiklerinde çocukların onlardan ilgi beklediklerini ve bu nedenle ev ziyareti sürecinde çocuklara özel vakit ayırmaya çalıştıklarını dile getirmiştir. Bu ziyaretlerde çocuklar kendilerini özel hissetmekte ve öğretmenin ev ortamı içerisinde kendileri ile zaman geçirmesi gibi bir beklenti içerisine girmektedir. Öğretmenlerin ev ziyaretlerinde genel olarak planlı etkinlikler gerçekleştiremedikleri, sürecin doğalında, o anki ihtiyaca göre etkinlikler uyguladıkları görülmüştür. Bulgular bütüncül bir gözle değerlendirildiğinde gerçekleştirilen ev ziyaretlerinin başta çocuk olmak üzere sistem içerisindeki tüm öğelere (öğretmen-aile-okul vb.) çeşitli katkılar sağladığına ilişkin bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Sistemin ana öğesi olan çocuğa ilişkin katkılara baktığımızda bu katkılar çocuğun gelişimi bağlamında ve çocuğun okula uyumu bağlamında iki ayrı eksen etrafında toplanmaktadır. Çocuğun gelişimine olan katkısı, ev ziyaretlerinin özellikle çocuğa nasıl yaklaşacağını bilmeyen ailelere yol gösterilmesi, farkındalık kazandırması açısından ev ziyaretleri sırasında ailelere verilen dönüt ile vurgulamıştır. Bunun yanı sıra ziyaret sürecinde okul-aile iş birliğine ve çocuğun gelişimsel sürecine ilişkin verilen alt mesajlar ve bilgilendirmeler ailenin uygulayabilmesi boyutunda çocuğun gelişimini olumlu yönde etkilemektedir. Öğretmenlere göre ev ziyaretleri çocuğun okula uyumunu ve öğretmen-çocuk etkileşimini de olumlu etkilemektedir. Sistemin diğer ögelerine olan katkılar ise öğretmenin mesleki doyumu, ailelerin çocuklarına ilişkin farkındalıklarının arttığı ve okulun ise aile ve çocuk tarafından güvenirliğinin arttığı şeklindedir.
Sonuç: Öğretmenlerin ev ziyaretlerini yaparken en temel amaçlarından birinin çocuğun gelişimini desteklemek olduğunun farkında oldukları, bu amaç çerçevesinde ziyaretlerini biçimlendirdikleri ve gözlem yaptıkları ancak aileyi desteklemek adına somut süreçlerle çocuk-ebeveyn etkileşiminin desteklenmesi için herhangi bir planlı girişimde bulunulmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunların yanı sıra gerçekleştirilen ev ziyaretlerinin eğitimin en önemli parçası olan çocuk başta olmak üzere bütün bileşenlere katkı sağladığı söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Ev ziyareti, aile katılımı, okul öncesi eğitim, çocuk gelişimi