Akademik Veri Yönetim Sistemi
Özgün Baskı Teknikleri , yok, Editör, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Erzurum, ss.180-201, 2022
Özgün baskı çalışmalarında temel mantık sanatçının geleneksel çoğaltma tekniklerinden yararlanarak baskı kalıbı hazırlaması ve bu baskı kalıbından çoğaltma yolu ile elde ettiği numaralanmış baskılardır. Birkaç tekniğin bir arada kullanılmasından, baskı plakasının geleneksel malzeme dışında seçimine kadar çok çeşitli özel ve alternatif baskı yöntemleri mevcuttur. Tarih öncesi mağara resimlerinde bulunan kırmızı toprak el baskılarını ilk baskı örnekleri olarak ele aldığımız zamandan bugüne bir çok arayış ve teknikle gelişen baskı sanatlarında bu gelişim teknoloji ile birlikte paralel olarak ilerlemiştir.Bilgisayar teknolojisinden ve baskı makinelerinden yararlanılarak yapılan çalışmalara ek olarak sanatçılar bireysel teknik işlemler uygulayarak özel seçimler ile görüntü kalitesini ya da çalışmanın amacına uygunluğuna bağlı birkaç tekniği bir arada kullanabilmektedirler. Baskı malzemelerinde sanatçıların uyguladığı özel teknikler veya baskı tekniklerinin birleştirilerek kullanımı aslında deneysel çalışmaların temelini oluşturur. Monobaskı, fotogravür, kollagrafi, cellocut, dijital baskılar gibi teknikler bu çalışmalara örnek olarak verilebilir. Sanatçılar tarafından en çok kullanılan baskılardan biri mono baskıdır. Monobaskı, hazırlanan kalıptan yalnızca bir tane elde edilen özgün baskıdır. Edgar Degas, Paul Gauguin ve William Blake gibi sanat tarihinin önemli ressamları monotip baskı ile ilgili çalışmalar yapmışlardır. Bir diğer teknik kollagraf baskıdır. Kollagraf baskının temel mantığı, kolagraf plakalarına dokulu kağıt yapıştırılması ve vernikle kaplanmasıdır. Plaka üzerine sadece kağıt yapıştırılmaz, farklı malzemeler de yapıştırılabilir. Bunun için mukavva veya ince ağaç plakalar kullanılabilir. Fotogravür, basılacak desenin fotoğraf tekniğiyle metal levha üzerine oyularak hazırlanması yöntemidir. Bu yöntemde baskı levhasına ışığa karşı duyarlı bir madde sürülür ve ışığa duyarlı madde ışıklandırılarak sertleştirilir. Karborundum, aşındırıcı madde olarak kullanılan silisyum karbürün ticaretteki adıdır. Kuma benzer seramik birleşiğidir. Bu da aşındırma etkisi sağlar. Kalıpların mürekkebi alması için kullanılır. Karborundum, mürekkep içine koyularak ya da doğrudan plaka üzerine uygulanabilmektedir. Chine collé, baskı sürecinde kolaj elemanlarının çukur baskı resme eklenebileceği bir tekniktir. Tekniğin orijinal amacı kalıptan çok ince detay elde etmek için çok daha duyarlı bir yüzey üzerinde yer alacak baskıya olanak sağlamaktır. Bu baskının amaçlarından biri, baskı makinesinin Japon
kağıdı veya keten gibi çok daha hassas yüzeye baskı yapmasına izin vermektir. Bu daha ince ayrıntıların basılmasını sağlar. Diğer bir amaç ise görüntünün arkasını çevreleyen arka sayfadan farklı bir arka plan rengi sağlamaktır. Metal grafik çalışmalarında çinko, bakır, pirinç, alüminyum gibi metaller plaka olarak kullanılır. Bu baskıda burin gibi çizim için kullanılan araçlar yerine demir teller, çiviler, demir tozları gibi metal malzemeler lehimler, metal yapıştırıcıları yardımı ile plakaya sabitlenir. Plaka yüzeyinde, kademeli olarak yükseltiler oluşturulur. Plaka oluştuktan sonra sert mürekkep kullanılarak ışık-gölge tonları verilir ve baskı işlemi yapılır. Bu tekniklerin dışında günümüzde kullandığımız cellocut ve tüm baskı tekniklerinin basılacak yüzey tercihi ve baskı malzemesine göre karışık teknikle baskı alınması da mümkün olmaktadır. Günümüzde en çok tercih edilen teknik ise bilgisayar programlarının yardımı ile uygulanan dijital baskı tekniğidir. Sanatçısına bir sürü avantajı bulunan bu teknik baskı kalitesinin yüksek olması sebebi ile daha çok tercih edilmektedir.