Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Din Psikolojisi Dergisi, sa.3, ss.9-38, 2021 (Hakemli Dergi)
İnsanın duygu, düşünce ve davranışlarını inceleyen psikoloji biliminin özel olarak incelediği olgulardan birisi de kişiliktir. Kişilik, genetik ve çevresel faktörlerin etkisiyle kararlı ve tutarlı bir şekilde insanın karşılaştığı olaylara verdiği tepkilerin ve gündelik hayattaki tutumlarının tümüdür. Kişiliğin anlaşılması amacıyla birçok teori sunulmuş ve kişilik özelliklerinin ölçülmesi üzerine pek çok ölçme
aracı geliştirilmiştir. Enneagramın tarihsel kökenleri tam açıklanamamakla birlikte milattan önceye ve sufi geleneğe dayandığı varsayılmaktadır. Ennegagram, insanın doğuştan getirdiği mizaç özelliklerinin çevresel etkenlerle etkileşimi sonucu dokuz kişilik tipine ayrıldığını savunan, dinamik bir yapıya sahip, günümüzde doğu ve batı
ülkelerinde geniş yankı uyandırarak pek çok alanda kullanılan ve ülkemizde de dikkatleri üzerine çeken bir kişilik modelidir. Araştırmanın temel amacı, ilahiyat fakültesi öğrencilerinin kişilik özelliklerinin
Enneagram Kişilik Ölçeği (EKÖ) yardımıyla belirlenmesi ve kişilik
tiplerinin bağımsız değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığının
incelenmesidir. EKÖ, 27 madde ve 9 faktörden oluşmakta olup 4’lü
likert tipi derecelendirmeye sahiptir. Araştırmaya, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde 2019-2020 akademik yılı güz döneminde
öğrenim gören 497 öğrenci katılmıştır. Örneklem seçiminde cinsiyet
dağılımı ve sınıf ayrımı göz önünde bulundurularak nicel araştırma
yaklaşımında yer alan tabakalı seçkisiz örnekleme yöntemi tercih
edilmiştir. Bu kapsamda örneklemin %22,1’i hazırlık sınıfı, %19,1’i
1. sınıf, %20,8’i 2. sınıf, %20,9’u 3. sınıf ve %17,1’i 4. sınıf ile
%66,6’sı kız ve %33,4’ü erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Verilerin
analizinde t testi ve tek faktörlü ANOVA teknikleri kullanılmıştır.
Elde edilen bulgulara göre; Tip 1, Tip 5 ve Tip 8 faktörlerinde erkeklerin kızlara göre ortalama puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Tip 4 faktöründe büyük şehirlerde yaşayanların küçük
şehirlerde ve köylerde yaşayanlara göre ortalama puanlarının daha
yüksek, Tip 8 faktöründe ailesinin sosyo-ekonomik düzeyi yüksek
olanların orta olanlara göre ortalama puanlarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Tip 5 faktöründe çok dindarın biraz dindar
ve dindar olanlara, Tip 8 faktöründe çok dindarın biraz dindar olanlara, Tip 9 faktöründe çok dindarın dindar, biraz dindar ve dindar
olmayanlara göre ortalama puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öznel dindarlık algısı ve Enneagram kişilik tipleri arasındaki
ilişki ilgili literatür temelinde yorumlanmıştır.
A n a h t a r K e l i m e l e r
Din psikolojisi • İlahiyat fakültesi öğrencileri • Enneagram
Kişilik • Öznel dindarlık algısı