Akademik Veri Yönetim Sistemi
Beşeri ve Sosyal Bilimler Kongresi, Erzurum, Türkiye, 4 - 05 Kasım 2021, ss.1
Başta teknoloji veya finansal piyasa aktörlerinin risk algısı
gibi birçok faktöre bağlı olarak, finansal piyasalarda yaşanan baş döndürücü
gelişmeler, değişen koşullara ayak uyduracak yeni finansal
araçların/hizmetlerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bu finansal
araçlar/hizmetler bazen eskiden beri kullanılan bir yöntem veya aracın yeniden
yorumlanmasıyla ortaya çıkarken, bazen de çığır açıcı bakış açılarından ortaya
çıkabilmektedir. Tarihte blind pool ve sonrasında blank
check olarak bilinen İngiliz tarzı ortaklıkların Amerikan yorumu olan
birleşme amaçlı ortaklıklar, belli bir gelişim sürecini yaşamış, derinleşmiş
finansal piyasalarda oldukça etkin şekilde kullanılan yeni finansal araçlardan
biridir. Birleşme amaçlı ortaklıklar literatürde, önceden belirlenmiş bir süre
içerisinde, bir yatırım stratejisine bağlı kalarak, varlıkları halka arz
yoluyla yatırımcılardan temin edilen tamamen nakit veya nakde eşdeğer
varlıklardan oluşan satın alma veya birleşmeden başka bir faaliyeti olmayan
ortaklıklar olarak tanımlanmaktadır. Birleşme amaçlı ortaklıklar (SPAC, Special
Purpose of Acquisition Companies), gelişmiş finansal piyasalarda giderek artan
bir büyüme ivmesi yakalamıştır. Bunun altında yatan iki önemli sebep vardır.
Birincisi tersine birleşme yöntemiyle halka arzı küçük işletmeler için
kolaylaştırmasıdır. Geleceği parlak ve büyüme potansiyeli yüksek olan, ancak
halka arz için yeterli koşulları taşımayan işletmeler için büyüme, kolay halka arz
ve yeni finansman kaynağı sağlama gibi günümüzde gerçekten önemli sayılan
avantajlar sağlamaktadır. İkinci olarak küçük yatırımcılara, kurumsal ve/veya
büyük yatırımcıların erişebileceği özel sermaye fonları tarzında bir yatırım
imkanı sunmaktadır. Bu iki faktörün yanında gelişmesinde etkili olan diğer
faktörler ise piyasalardaki derinlik, teknolojik gelişme ve yatırımcıların
bilgi düzeyi sayılabilir. Birleşme amaçlı ortaklıklar, avantajlarının yanında
bazı önemli sorunları da beraberinde getirmektedir. Bunlardan en önemlisi
birleşme veya satın alma hedefindeki şirketin sahiplik yapısında neden olacağı
değişim veya kontrol kaybıdır. Bir diğer önemli sorun ise belirsizliktir.
Birleşme amaçlı ortaklıklar kimi zaman hedef belirleyerek kurulabilirken, kimi
zaman da sadece belirli bir sektör hedeflenerek veya hiç hedef belirlenmeden
kurulabilmektedir. Buna bağlı olarak, kurulan birçok birleşme amaçlı ortaklığın
başarısız olma ihtimali de vardır. Bu çalışmada birleşme amaçlı ortaklıkların
kısa bir tarihçesi ele alınmış, sonrasında ise dünyada ve Türkiye’deki gelişim
süreci gözden geçirilmiştir. Son olarak önemli piyasalardaki gelişimi
karşılıklı olarak ele alınmıştır. Türkçe literatürde birleşme amaçlı
ortaklıklarla ilgili fazla bir çalışma bulunmamaktadır. Yapılan çalışmalar daha
çok yasal çerçeveyi ele almaktadır. Birleşme amaçlı ortaklıklar doğru
kullanılırsa Türk ekonomisinde önemli gelişmelere katkı sağlaması mümkündür.
Ancak gerek halka arzı düşünen küçük işletmeler ve yatırımcıların bu tip
ortaklıkların özelliklerini iyi bilmesi gerekmektedir. Bu bakımdan çalışmanın
hem literatüre katkı sağlayacağı hem de yatırımcılar ve girişimciler için bir
bilgilendirme sağlayacağı düşünülmektedir.