Bir Başkadır’ın “Erkek Aklı”: İyimser Bir Öneri

Köse H.

Evdeki Zürafa “Bir Başka” Tahayyülde Aynılık, Fark ve Memleket Nostaljisi, Hüseyin Köse,Özgür İpek, Editör, Ithaki Yayınları, İstanbul, ss.120-141, 2023

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2023
  • Yayınevi: Ithaki Yayınları
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Sayfa Sayıları: ss.120-141
  • Editörler: Hüseyin Köse,Özgür İpek, Editör
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Memleketin ruh halinin son on beş yirmi yıllık yekûnunun 70’li ve 80’li yıllar kültürel ikliminin belgesel gerçekliğiyle harmanlanmış nostaljisini (eski İstanbul'dan gündelik/panoramik görüntüler, Eminönü meydanı kalabalığı, Ferdi Özbeğen şarkıları, vb.) günümüz Türkiye’sine iliştirerek, somuttaki değişimi kültürel başkalık ekseninde kurgulayıp zaptını tutmaya çalışan bir yapım, Bir Başkadır. Berkun Oya’nın yazıp yönettiği dizi, geleneksel-modern ikiliğini yer yer kır-kent, merkez-çevre ayrılığı, yer yer de yerlici-yabancı karşıtlığı ekseninde somutlaşan bir temsil ve söylem düzeni içinde yeniden kuruyor. Haliyle, karakter tipolojisi de bariz biçimde kültürel sınıf okuması biçiminde zuhur ediyor (Zira Türkiye’de toplumsal sınıf kategorisi değişik nedenlerden sıklıkla telaffuz imkânı bulabilen bir kavram değil). Ne var ki, bir başka açıdan da söz konusu kültüralist eğilim onları toplumsal ve siyasal sınıf isnadının gerçek ve çatışmalı görünümlerine karşı koruyor. Ama mevzu şimdilik bu değil, yanlış temsil meselesi başka bir analizin konusu. Biz burada, “Bir Başkadır” terkibinde vücut bulan ve devamı zımni bir üç noktayla çerçevelenmiş olan başlıktaki sözdiziminin izleyicilerin zihninde yarım bıraktığı terkibin olası çağrışımlarına değil, erkek karakterler üzerinden seyirciye aktarılan ve normatif erkeklik söylemi içinde tahkim edilmiş temsilin açık ve gizli varsayımlarına ve endişe verici virilitelerinin gelgitli görünümlerine odaklanacağız. Elbette dizinin kültürel sınıf eksenli ön kabullerinin ve kimi rizikolu toplumsal ve siyasal önermelerinin görünmez kıldığı fay hatlarını da zaman zaman el yordamıyla yoklamayı deneyerek. İlkin; her ne kadar Bir Başkadır’ın eril karakterler stoğu bariz biçimde ataerkinin uğultulu tepeleri, rüzgârlı vadileriyle dolu olsa da, söz konusu eril ideoloji, dini-muhafazakâr kimliği ve mahalli kanaat önderliği vasfıyla, dizinin diğer ana karakterlerinden nitelikçe farklılaşan hoca Ali Sadi karakterini (Settar Tanrıöğen) tasnif dışı tutuyor gibi. Şu halde onunla başlayalım.