Akademik Veri Yönetim Sistemi
İlke Politika Notları 31, cilt.31, ss.1-9, 2021 (Hakemsiz Dergi)
Dünya’daki 2008 ekonomik krizinin ardından kendini gösteren gıda enflasyonu, Türkiye’de de 2020’nin ilk çeyreğinden sonra COVID-19 salgınının ve Ekim-Kasım aylarında oluşan kuraklık endişesinin etkisiyle görünür olmuştur. FAO’nun 2003-2021 gıda fiyat endeksi Mayıs 2020’de 91 iken Mayıs 2021’de 127’ya yükselmiştir. Türkiye’de ise Temmuz 2021 itibariyle son bir yılda gıda TÜFE’deki artışın (%24,9) genel TÜFE’deki artış (%18,9) üzerine çıkması gıda enflasyonunun göstergesi olmuştur. Bu çalışmada düşük ve orta gelirliler başta olmak üzere tüketicileri, genel enflasyonu ve hatta tarımsal ürün ve gıda üreticilerini olumsuz yönde etkileyen gıda enflasyonu ile ilgili öngörüler, önlemler ve öneriler; verilere dayalı analizlerin ve çıkarımların ışığında ortaya koyulacaktır. Bu amaçla tüm gıda maddeleri içerisindeki payı %58,6 olan 40 tarım ve gıda ürünün fiyatları veri olarak kullanılmıştır. İlgili ekonomik teorilerle de açıklanabilen üretim yetersizliği, talepteki hızlı artışlar, pazarlama marjının büyümesi ve dünyadaki fiyat artışları Türkiye’deki gıda enflasyonunun öne çıkan temel nedenleri olarak öngörülmektedir. Analizler, tarımsal GFE’nin tarımsal ÜFE’yi, tarımsal ÜFE’nin de gıda TÜFE’yi krizlerin de tetiklemesiyle etkileyerek gıda enflasyonuna neden olduklarını gösterirken, 2008-2020 verileri üzerinden yapılan değerlendirmeler gıda enflasyonunun en önemli müsebbiplerinin yaş sebzeler, sert kabuklu ve yaş meyveler olduğunu ortaya koymaktadır. Gıda enflasyonunun olumsuz etkilerini azaltmayla ilişkili politikalar içinde Lisanslı Depoculuk, Dijital Tarım Pazarı, Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları Analiz Müdürlüğü ve üzerinde çalışılan Yeni Hal Yasası sayılabilir. Sil baştan bir anlayışla değil, mevcut yapıdaki kazanım ve birikimlerden yararlanılarak ve eksiklikler giderilip iyileştirilerek Yeni Hal Yasasının tamamlanması gerçekleştirilmeli ve benzer amaçlar güden bahse konu diğer politikalarla koordineli bir sistem içinde uygulamaya sokulmalıdır. Birbirini etkileyen ve/veya tetikleyen birçok faktör gıda enflasyonuna neden olabileceğinden ihtiyaçlar, çözümler ve politikalar da çok yönlü olmalıdır.