Uluslararası İlişkiler Çalışmaları Dergisi, cilt.1, sa.1, ss.28-45, 2021 (Hakemli Dergi)
Suriye’de 1970 yılında askeri bir darbeyle başa gelen Hafız Esed, Baas ideolojisinin laik ve sosyalist
tabanlı karakteri vasıtasıyla kırsal kesimde yaşayan azınlıkların merkezinde olduğu bir tek adam rejimi inşa
etmiştir. Pragmatik yanı ağır basan ‘Neo
-
Baa
s’ rejimi, hem sosyo
-
ekonomik politikaları hem de topluma
dayattığı kimlik tahayyülü bakımından, Suriye siyasetindeki en etkin odak olarak şehirli Sünni eşrafın tepkisini
çekmiştir. Bu tepki, 1970’li yıllarda yükselişe geçen Müslüman Kardeşler hareketi tar
afından örgütlü bir silahlı
mücadeleye dönüşmüş ve 1976
-
1982 yılları arasında ‘İslamcı kalkışma’ olarak bilinen kanlı bir iç savaşa neden
olmuştur. 1982 yılındaki Hama Katliamı’nın ardından İslamcı muhalefeti tamamen sindiren Esed, iktidarını
oğluna devret
tiği 2000 yılına dek rejimin güvenliğini sağlamayı başarmıştır. Beşar Esed döneminde ise neoliberal
reform programıyla başlamış ve kısa sürede Suriye’deki klasik Baas dengesinin değiştiği, kırsal
-
kentli ayrımının
derinleştiği ve sınıflar arasındaki ekonomi
k uçurumun iyice açıldığı bir sürece girilmiştir. 2010 yılının Aralık
ayında Tunus’ta başlayan Arap Baharı’nın da etkisiyle Baas rejimine yönelik muhalefet hareketi güçlenmiş ve
Suriye’de 14 Mart 2011’de Dera’da başlayan olaylar kısa sürede yabancı güçleri
n de müdahil olduğu bir iç savaş
halini almıştır. 1976
-
1982 İslamcı kalkışma ile 2011 olaylarına giden süreçte içsel faktörlerin karşılaştırılmasının,
Suriye’de siyasal yapının analizi açısından faydalı olacağı düşünülmektedir. Özellikle hâla devam etmekte
olan
Suriye İç Savaşı’nın temelleri hakkında geçmişe bakarak çıkarımda bulunulması oldukça önemlidir. Zira böylece
sürecin gidişatıyla ilgili daha doğru yorumlarda bulunulması mümkün olacaktır. Çalışmada ileri sürüldüğü üzere;
iki olay arasında pek çok or
tak özellik bulmak mümkün olsa da sosyo
-
ekonomik arka plan, mobilizasyon
biçimleri ve mezhepsel belirleyiciler bakımından iki toplumsal hareketin oldukça farklı olduğu görülmektedir.
