Klasik Türk Mûsikisinde 32 Zamanlı Usûllerle Aruz Münasebeti


Creative Commons License

Akmehmedoğlu N., Gerçek İ. H.

CUMHURİYET’İN 100. YILINDA BİLGE KAĞAN’DAN ATATÜRK’E ULUSLARARASI TÜRKÇE VE TÜRK EDEBİYATI KURULTAYI, Erzurum, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2023, ss.54

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Erzurum
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.54
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Sanat dalları içerisinde eser üretimi, sanatın aktarılması ve geliştirilmesi açısından önemli bir husustur. Klasik Türk mûsıkîsinde sözlü eserlerin beslendiği önemli kaynaklardan biri de klasik Türk edebiyatıdır. Klasik Türk edebiyatındaki şiir özellikle divan edebiyatında aruz ile ölçülmüş ve aruz vezinleri bestekârlara bestelerini oluşturmada yol gösterici olmuştur. Aruz vezniyle yazılmış güftenin iç ritmi ve şiirin içerisinde gizli melodik yapısı doğal olarak bestelemeye etki etmiştir. Bu bağlamda aruz veznine hâkim bestekârlar aruzlu şiirlerde bestelemeyi tercih etmiş ve ürünler ortaya koymuşlardır. Arap metriği olarak edebiyatımıza, kültürümüze giren aruz, Türk mûsıkîsinin özellikle büyük usullerin tasarımında tesirli olmuştur. Sözlü bir güftede usul dağılımı, darpların tanzimi öncelikle hecelerin uzunluk kısalıklarına (kapalı-açık oluşlarına) göre şekillenir. Usûl ve aruz arasındaki uyum, manayı da bölünme tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktan kurtarır. Bu bildiride, mûsıkîmizde 32 zamanlı olarak varlık gösteren usuller, aruz kalıpları ile uyumlu olarak güfteye döşenme süreçleri ve mana ile ilişkileri bağlamında ele alınıp büyük formlardan ‘beste’ formu üzerinden incelenecektir. Bildirimizde incelenmek üzere 32 zamanlı örnek eserler seçilmiştir.

Production of works within the branches of art is an important issue in terms of transferring and developing art. One of the important sources from which oral works in classical Turkish music are nourished is classical Turkish literature. Poetry in classical Turkish literature, especially in divan literature, was measured with aruz, and aruz meters served as a guide for composers in creating their compositions. The internal rhythm of the lyrics written in Aruz meter and the hidden melodic structure of the poem naturally influenced the composition. In this context, composers who mastered the aruz meter preferred to compose aruz poems and produced products. Aruz, which entered our literature and culture as an Arabic metric, has been influential in the design of Turkish music, especially the major rhythms. In a spoken lyric, the rhythm distribution and the arrangement of the darps are primarily shaped according to the length and shortness of the syllables (closed-opened). The harmony between usul and aruz saves the meaning from facing the danger of division. In this paper, the 32-time rhythms in our music will be discussed in the context of their process of laying on the lyrics in harmony with the aruz patterns and their relations with meaning, and will be examined through the 'composition' form, one of the major forms. In our paper, 32 time sample works were selected to be examined.