Akademik Veri Yönetim Sistemi
ANADOLU 10. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ, Diyarbakır, Türkiye, 15 - 16 Ekim 2022, ss.563-572
Coğrafi işaret
(Cİ), sınai ve mülkiyet haklarından birisi olarak sınırları belirlenmiş bölgede
bir ürünün benzerlerine göre ayırt edici niteliği, ünü ve farklı özellikleri
ile ayrılan nitelikli ve özel bir ürünü gösteren tescil türüdür. Ankara simidi,
Erzurum su böreği, Antep baklavası, Akşehir kirazı, Tekirdağ köftesi, Bordeaux
şarabı Cİ ile tescillenmiş ulusal ve uluslararası ürünlere örnek olarak gösterilebilir.
Türkiye’de coğrafi işaretlerin uygulamaları 1995 yılına kadar uzanmaktadır.
Doküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilen çalışma, geçen 27 yıllık sürede Ekim
2022 itibariyle tescilli ürün sayısını farklı kategorilerde incelemektedir.
Sonuç olarak elde edilen Cİ tescillerin hala yetersiz olduğu şeklinde
yorumlanabilir. Çünkü 882 ürün mahreç işaret, 338 ürün menşe adı ve sadece 5
ürün ise geleneksel ürün adı olarak tescillenmiştir. Avrupa Birliği’nin aksine
daha geniş ürün çeşitliliğini Cİ tescili ile koruma altına Türkiye en fazla
tescili 334 ürün ile yemekler ve çorbalar grubunda gerçekleştirmiştir. Bölgeler
içinde ise Doğu Anadolu bölgesi 228 Cİ tescilli ürün ile yedi bölge arasında ilk
sırada yer alırken, Gaziantep şehri 99 tescil ile iller arasında açık ara lider
konumdadır. Özellikle son yıllarda tescil sayılarında önemli artışlar
görülmektedir. Buradan hareketle tüm paydaşların dikkatini çekmeyi amaçlayan
çalışma aynı zamanda Cİ tescili almış ürünlerin turizm amaçlı kullanımını
arttırarak üretici ve tüketicilerde Cİ farkındalığını yükseltmeyi
hedeflemektedir. Dolayısıyla coğrafi işaretlerden beklenen ekonomik katkı ve
turizm hareketliliğinin bu yöntemle artabileceği ayrıca yetersiz görülen yasal
düzenlemelerin ivedilikle gerçekleştirilmesi gerektiği önerilmektedir.