Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası Mimarlık ve Tasarım Kongresi, İstanbul, Türkiye, 25 - 26 Aralık 2021, ss.480-494
: Dokuma, tarih öncesi dönemlerden beri kültürlerle birlikte var olan ve sürekli gelişim gösteren bir
sanattır. Toplumların gelişim, kültür, inanç, gelenek, yaşam tarzı, duygu ve düşüncelerini yansıtırlar.
Dokumalarda kullanılan bitkisel, hayvansal motifler, semboller, gökyüzü ile ilgili motifler ve yazılar,
bugün bizim için kültürleri anlatan vesikalardır. Çalışmanın konusunu Doğu Karadeniz Bölgesi’nde
günlük hayatta bölge insanının ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullandıkları, geleneksel el sanatlarından
olan dokumalar oluşturmaktadır. Bölgede yapılan alan araştırmalarında tespit edilen havlı, havsız kirkitli
dokumalar ve mekikli dokumalar kullanım amacı, malzeme, renk, dokuma tekniği, motif, kompozisyon
özellikleri açısından incelenmiştir. Alan araştırmaları için yapılan seyahatler Artvin, Bayburt, Giresun,
Gümüşhane, Rize ve Trabzon’un dokuma yapılan merkez ilçe ve köylerine gerçekleştirilmiş, tespit edilen dokumalar incelenmiştir. Yapılan alan araştırması sonucunda bölgede geleneksel dokumaların geçmişten günümüze kadar devam ettiği, ancak teknolojinin getirdiği yenilikler karşısında daha az dokunduğu ve kullanıldığı görülmektedir. Artvin ve Bayburt’ta havlı, havsız kirkitli dokuma ve mekikli dokumalar, Giresun, Gümüşhane, Rize ve Trabzon’da ise havsız kirkitli dokumalarla mekikli dokumaların
yapıldığı gözlemlenmiştir. Havlı ve havsız kirkitli dokumalarda yün ve pamuk ipliği, mekikli dokumalarda kenevir, pamuk, yün ve az miktarda ipeğin kullanıldığı görülmektedir. Yün ipliklerde erken tarihli
örneklerde doğal boyalar bulunurken son dönemde yapılan dokumalarda kimyasal boyalarla boyalı ipliklerin kullanıldığı yöre insanı tarafından ifade edilmiştir. Dokumalarda kamçılı, germe, sarma ve şal
tezgâhı adı verilen tezgahlardan faydalanılmaktadır. Bölgede yapılan çalışma sonunda Artvin ve Bayburt’ta tespit edilen halı ve kirkitli havsız dokumalarda daha fazla motif ve kompozisyon zenginliğinin
olduğu gözlenmiştir. Dokuma tekniği olarak mekikli dokumalarda genellikle bezayağı tekniğinin kullanıldığı ve desenlerinin ise genellikle kumaş tezgâh üzerinde dokunurken yapıldığı görülmektedir