Akademik Veri Yönetim Sistemi
ENGELLİ VE MEKAN, AKSOY YILDIZ,DUYAN EFE, Editör, DAKAM Doğu Akdeniz Akademiz Araştırmalar Merkezi - Özgür Öztürk DAKAM YAYINLARI, İstanbul, ss.336-354, 2025
Türkiye’de 131’i devlet üniversitesi olmak üzere toplam 209 üniversite bulunmaktadır. Bu üniversitelerde 2023-24 öğretim yılı itibariyle 7 milyonun üzerinde üniversite öğrencisi eğitim görmektedir. Bunlardan yaklaşık 3 milyonu açık ve uzaktan öğretim programlarında okurken, farklı engel düzeylerinde yaklaşık 56 bin öğrenci bulunmaktadır. Eğitim ve erişim hakkı, yüksek öğrenimin en temel ihtiyaçları arasında yer almaktadır. Yükseköğretim Kurulu (YÖK), eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak ve yüksek öğrenim sürecinde yaşanan engelleri ortadan kaldırmak adına ‘engelsiz erişim’ ve ‘engelsiz eğitim’ alanlarında çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Bu bağlamda YÖK, 2018’den bu yana Engelsiz Üniversite Bayrakları ve Engelsiz Program Nişanı olmak üzere iki kategoriden oluşan Engelsiz Üniversite Ödülleri vermektedir. Engelsiz üniversite bayrakları; mekânda erişebilirlik (turuncu bayrak), eğitimde erişebilirlik (yeşil bayrak) ve sosyo-kültürel faaliyetlerde erişebilirlik (mavi bayrak) olmak üzere 3 başlıkta toplanmıştır. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında yer alan ve üniversite sıralamalarında da önemli bir yere sahip olan engelsiz üniversite ödülleri gün geçtikçe daha çok ilgi çekmekte ve daha fazla başvuru almaktadır. Bu çalışma kapsamında, YÖK Engelsiz Üniversite Ödülleri başvuru kriterleri değerlendirilerek üniversitelerden beklenen temel kriterler tartışmaya açılmıştır. Örneklem olarak Atatürk Üniversitesi ele alınarak engelsiz üniversite bayrak başvuruları kapsamında elde edilen deneyimlere dayalı olarak süreçler değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, üniversiteler eğitimde ve sosyal faaliyetlerde engelsiz erişimi önceleyen yaklaşımlarla vizyonunu geliştirmelidir. Engellilerin temel hak ve özgürlüklerinin temini için, mekânsal erişimin yanı sıra, eğitim, sağlık, çalışma gibi pek çok alanda engellilerin toplumsal, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik katılımlarının sağlanması büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda, gerekli yasal düzenlemelerin yapılarak uygulamaya konulması ve takibi oldukça önemlidir. Aynı zamanda ilk kez üniversitelere yönelik başlatılan Engelsiz Üniversite Ödülleri gibi ödüllendirme projelerinin teşvik edilmesi engelsiz erişim konusunda farkındalığı artıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Eğitim, Erişebilirlik, Engelsiz Üniversite, Atatürk Üniversitesi, YÖK