DİLCİ AHMET BAYTURSINULI’NIN ‘METİN’ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ


Creative Commons License

Ilgısheva M.

5. Uluslararası Türk Dünyası Tarih ve Kültür Sempozyumu 'Türk Yazı Tarihi', İstanbul, Türkiye, 18 - 19 Temmuz 2022, cilt.1, ss.1-3

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-3
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Metin dilsel bir birimdir. Kelimeler, deyimler, cümleler metnin destekleyici unsurlarıdır ve işlevleri hem tarihi metinde hem de yeni metinlerde yeni kayıtta eşittir. Kazak dilbiliminde metnin çeşitli tanımları vardır. Genel olarak kabul edilen görüşe uygun olarak metin dediğimiz, herhangi bir biçimdeki sözlü ve yazılı ifadelerdir. Bir metin, konuşmacının amacına uygun olarak eksiksiz bir fikri ifade eden bir veya daha fazla cümle dizisinden oluşur. Hatta metnin yapısı ve algısı, konuşmacının ve dinleyicinin metnin anlatımına ve yorumuna uygun olarak içeriği tam olarak anlamasını sağlar. Metnin bir terim olarak ilk defa karşımıza çıkması, Kazak dilinin ilk teorik kitabı olan, 1916 yılında yayımlanan, Ahmet Baytursınulı’nın ‘Til – Qural’ eseriyle doğrudan bağlantılıdır. Kazak Dil Biliminin Temelinde Duran Ahmet Baytursınulı, metine bir terim olarak yaklaştığı zaman, ona ‘Şığarma Söz’ (kompozisyon, kompozisyon söz) terimini uygun görmüş ve bu düşüncesini ‘Kompozisyon kelimesinin genel adı kompozisyon söz olup, kısaca metin olarak kısaltılır. İster sözlü ister yazılı olsun, her şey bir metindir’ açıklamasıyla desteklemiştir.