Mekânın Folkloru: Ticari İşletmelerin Duvar Dekorasyonunda Kültürel Unsurların Yeri (Erzurum İli Örneği)


Creative Commons License

DAŞTAN N.

Dil ve Edebiyat Araştırmaları, sa.27, ss.79-101, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Kent folkloru kavramı halkbilimi alanında 1970’li yıllardan itibaren önemli inceleme konularından biri durumuna gelmiştir. Sanayileşme, küreselleşme ve bununla beraber gelişen hızlı kentleşme halkbiliminin yönünü kırsal alanlardan kente döndürmesine zemin hazırlamıştır. Folklor terimi, halk felsefesini, halk fikirlerini ve geleneksel dünya görüşünü yansıtan somut ve somut olmayan her türlü kültürel konuyu bün yesinde barındırır. Kent folkloru çatısı altında da folklorun somut ve somut olmayan unsurları bir bütün olarak değerlendirilmektedir. Mekân ve mekâna kimlik kazandıran objeler, halk felsefesini yansıtan somut kültürel simgelerdir. Bunlar bir kültürün ihtiyaçlarını, fikirlerini, estetik bakışını, teşkilatlanma tarzını, ekonomisini, halkın hukukunu, inanışlarını, bilgi ve becerilerini, normlarını yansıtır. Halk nesneleri ile somut olmayan kültür birbiri ile uyum içerisinde bir harmoni oluşturur. Kent hayatının gündelik hayatın akışına eşlik eden önemli mekanlardan birini ticari işletmeler oluşturur. Bu mekanlarda insanlar alışveriş yaparlar. Bu alışveriş sadece tüketim maddelerinden veya hizmetlerden ibaret değildir. İnsan sirkülasyonunun yoğun olduğu bu mekanlar aynı zamanda kültürel alışverişin de gerçekleştirildiği yerlerdir. Bu çalışmada Erzurum’da faal bulunan ticari işletmelerin duvarlarında yer alan ve halk nesneleri olarak ta nımlanabilecek levhaların, duvar yazılarının ve resimlerinin kültürel işlevlerine odaklanılmaktadır. Makale, bu nesnelerin salt aksesuar olmaktan öte anlamlar içerdiğini ve halk felsefesinin somut birer göstergeleri olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla Erzurum il merkezinde ziyaret edilen yaklaşık 350 ticari işletmede yer alan dekoratif nesneler fotoğraflanmış, tasnif edilmiş ve halkbilimi bakış açısı ile analiz edilmiştir. Yapılan araştırma ile bu nesnelerin somut ve aynı zamanda sözlü olma, geleneğe bağlılık, kalıplaşma, çoğunlukla anonim olma ve çeşitlenme yönleriyle birer folklor ürünü oldukları; eğlenme/eğlendirme, top lumsal kurumlara ve törelere destek verme ve kültürel aktarımı sürdürme işlevlerini üstlendiği; kolektif hafızayı oluşturan sembolik anlamları olan önemli simgeler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
The concept of urban folklore has become one of the important research topics in the field of folklore since the 1970s. Industrialization, globalization, and the rapid urbanization that developed along with it set the way for folklore to turn its direction from rural areas to cities. The term folklore encompasses all kinds of tangible and intangible cultural issues that reflect folk philosophy, folk ideas, and traditional worldviews. Tangible and intangible elements of folklore are evaluated as a whole under the umbrella of urban folklore. The place and the objects that give identity to the place are tangible cultural symbols that reflect folk philosophy. These reflect a culture’s needs, ideas, aesthetic view, organizational style, economy, peo- ple’s law, beliefs, knowledge and skills, and norms. Folk objects and intangible culture create a har - mony with each other. Commercial enterprises constitute one of the key places that accompany the everyday flow of urban life. People shop in these places. This shopping is not just about consumer goods or services. These places where human circulation is intense are also places where cultural exchange is carried out. This study focuses on the cultural functions of the signboards, graffiti, and paintings that can be defined as folk objects on the walls of commercial enterprises operating in Erzurum. The article aims to reveal that these objects contain meanings beyond mere accessories and are tangible indicators of folk philoso- phy. For this purpose, decorative objects in about 350 commercial enterprises visited in Erzurum city centre have been photographed, classified, and analysed from a folklore point of view. It has been concluded with this research that these objects are products of folklore in terms of being tangible and verbal at the same time, adhering to tradition, stereotyping, mostly being anonymous and diversifying; undertaking the functions of entertainment/entertaining, supporting social institutions and customs, and maintaining cultural transmission and that they are important symbols with symbolic meanings that make up the collective memory.