16. Yüzyıl Safevi Dönemi Kısas’ı Enbiyalarında Hz. Davud ve Batşeba Minyatürleri


Komesli N. S.

Sanat ve İkonografi Dergisi, sa.8, ss.1-7, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

İslamiyet’in ortaya çıkışından kısa bir süre sonra yazılmaya başlanan kısas’ı enbiya kitaplarının günümüze ulaşan en erken tarihli olanı 7. yüzyıla aittir. Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar yaşamış olan peygamberlerin hayatlarının kronolojik bir sırayla anlatıldığı bu kitaplar neredeyse tüm İslam coğrafyasında kopya edilerek kullanılmıştır. Anlatılan peygamber kıssaları içerisinde Hz. Davud’un kıssaları önemli bir yer tutmaktadır. İsrailiyat’ın İslamiyet’e yansımasının en net örneklerinden birisi olan Hz. Davud’un Batşebaya âşık olması, İslam çevrelerince tartışma konusu olmuş, hikâye İslamiyet ile bağdaşmayan bir anlatım olmasına rağmen kısas’ı enbiya kitaplarında birçok eserde anlatılmış ve nadir olarak resmedilmiştir. Günümüze ulaşan 21 adet 16. yüzyıl İran minyatürlü kısas’ı enbiya el yazmaları içerisinde tespit edilebilen Hz. Davud’un Batşebaya âşık olması minyatü üç adet olup, New York Columbia Üniversitesi Kütüphanesi ms. X892.8 Q/Q1, Sofia Nationalbibliothek OP 130 ve İstanbul Beyazıt Devlet Kütüphanesi 5275’e kayıtlı yazma eserlerde bulunmuştur. Hz. Davud’un Batşebaya aşık olma hikayesinin Tevrat ve kısas’ı enibya hikayeleri temel alınarak minyatürler konu ve kompozisyon açısından incelenmesi yöntem olarak belirlenirken Hz Davud’un Batşeba’ya aşık olması hikayesinin İslamiyet inancında peygamberlerin günahsız oluşu inanışına tezat bir anlatım olması sonuç bölümünde tartışılmıştır. Ayrıca makalede konnumuzu oluşturan minyatürlerin üslüp özelliklerinden yola çıkarak hangi tarihlerde yapıldığını tespit etmek amaçlanmışır.