Akademik Veri Yönetim Sistemi
6.Uluslararası Multidisipliner Sosyal Bilimler Kongresi’ne (ICMUSS-2024), Ankara, Türkiye, 21 - 22 Mayıs 2024, ss.96-137
Sosyal psikolojide önemli bir konu olan referans
grupları, bireylerin kimlik oluşturma sürecinde ve davranışlarını
şekillendirmede merkezi bir rol oynar. Bu gruplar, bireylerin kendilerini
karşılaştırdığı ve değerlendirdiği diğer insanlardan oluşur ve tüketim
alışkanlıkları, kimlik ve yaşam tarzı tercihleri ve kişisel değer gibi
alanlarda belirgin bir etkiye sahiptir. Referans gruplarının kapsamı oldukça geniştir;
aile, arkadaşlar, iş ortamı ve sosyal medya gibi çeşitli alanlarda ortaya
çıkabilir. Bizler için “önemli ötekiler” olarak tanımlanan normatif referans
grupları, bireyin davranışlarına yakın çevresinde bulunan ana-baba, arkadaşlar
ve akrabaların rehberlik etmesi anlamına gelirken; karşılaştırmalı referans
grupları ise, bireylerin kendilerini değerlendirmek ve benlik algılarını
oluşturmak için başvurdukları popüler ikonları (sanatçılar, ünlüler,
futbolcular, vb.) ve sosyal referans noktalarını ifade eder. Özellikle sosyal
medyanın yükselişi, karşılaştırmalı referans gruplarının semantiğini derinden
etkilemiş ve bireylerin kendilerini değerlendirmelerinde yeni ölçütler ve
standartlar oluşturmuştur. Dijital çağın popüler figürleri olan internet
fenomenleri günümüzde büyük bir popülerlik kazanmış ve geniş bir izleyici
kitlesi tarafından takip edilen kişiler haline gelmişlerdir. Söz konusu fenomenler,
sosyal medya platformlarını etkili bir şekilde kullanarak, böylelikle geniş
kitlelere ulaşarak büyük bir etki yaratma kapasitesine sahiptirler. Ancak aynı
figürler, medya ve kamu gündemine yansıyan ve büyük bölümü genel ahlakına
mugayir eylem ve söylemleriyle geleneksel anlamıyla karşılaştırmalı referans
gruplarının işlev ve mahiyetlerini de radikal biçimde dönüştürerek
aşındırmışlardır. Bu çalışma, etkileme alanları gitgide genişleyen internet fenomenlerinin
karşılaştırmalı referans grupları ve rol modelleri algısında yarattıkları
değişimi, sosyolojik bir terimle ifade edilirse, karşılaştırmalı referans grubu
kavramında neden oldukları yapı bozumunu haber örnekleri üzerinden analiz
etmeyi amaçlamaktadır. İçerik