Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. Genç Pediatristler & 5. Balkan Pediatri Kongresi , İstanbul, Türkiye, 2 - 05 Kasım 2023, ss.257-258
Giriş: Demir, dünyada en fazla bulunan esansiyel elementlerdendir.Organizmada birçok metabolik olayda işlevsel rol alır. DSÖ’ye göre demir eksikliği dünyadaki en sık rastlanan beslenme sorunudur.Demir eksikliği anemisi; azalmış fizik ve öğrenme kapasitesi, odaklanmada azalma, unutkanlık, enfeksiyonlara yatkınlık, zekâ ve motor gelişim geriliği, davranış bozukluğu ve psikolojik gelişim geriliği gibi çok önemli klinik sonuçlara yol açmaktadır.
Amaç: Bu çalışmada, 0-1 yaş çocuklarda demir proflaksisi kullanım durumu ve ailelerin sosyoekonomik düzeyi annenin yaş, eğitim durumu, çalışıp çalışmadığı sorgulanarak annenin demir profilaksi tedavisine çocukta uyum sürecini, bununla birlikte çocuklarda proflaksiye uyumsuzluk yaratabilecek etkenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Bu çalışma; Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Aralık 2020-Mayıs 2021 tarihleri arasında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine başvuran ve/veya servisinde yatan 0-1 yaş arası demir profilaksisi kullanmış sağlıklı 310 çocuk hastanın annelerine uygulanacak olan kesitsel tanımlayıcı tipte araştırmadır.Katılımcılara yazarlar tarafından hazırlanmış ve içerisinde demir profilaksisi tedavisine dair soruların da bulunduğu 21 sorudan oluşan veri formu uygulanmıştır.
Bulgular: Annelere çocuklarına kullandıkları demir profilaksisine devamlılık ve demir profilaksisinin çocukta gerekliliği sorulduğunda %60,3’ü( bıraktığını ve %22,6’sı gerekli olmadığını belirtmiş. %39,7’si kullanmaya devam ettiğini ve %77,4’ü gerekli bulduğunu belirtmiştir.Bırakma sebepleri %38.5 ile ihmal, %35.3 ile doktorun kesmesi , %10.7 ile kusma, %10.7 ile kabızlık, %8.02 dişlerde lekelenme, %6.4 dışkıda renk değişimi ,%3.2 ishal ve son olarak %2.1 döküntü olarak tespit edilmiştir.Annelerin %76.9’u demir profilaksisinin çocuğun büyüme gelişmesine, %59.2’si kilo alımına, %42.5’u zekasına, %24.4’ü yürümesine, %19.9’u davranışlarına, %18.5’u konuşmasına, %12.9’u da ruhsal durumuna faydalı olduğunu belirtmiştir. Çalışan annelerde demir profilaksini gerekli bulma yüzdesi, çalışmayan annelere göre daha fazladır.Aynı zamanda annenin eğitim durumunda da istatistiksel anlamlılık tespit edilmiştir.Annenin çalışıyor olması, annenin üniversite mezunu olması ve demir profilaksisi kullanma süresi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.Gelir düzeyi arttıkça bırakılma oranı azalmaktadır.Çocuk yaşı ile demir profilaksi bırakılması arasında anlamlı bir ilişki vardır (OR, %95 GA: 1.25, 1.12-1.38 ). Gelir düzeyi <2000 olanlarda demir profilaksi bırakılması, gelir düzeyi >5000 olanlara göre 2.87 kat (%95 GA:1.10-9.13) daha fazladır.Annenin çalışıyor olması (OR: 2.96, %95 GA:1.49-6.45), annenin üniversite mezunu olması (OR: 3.00, %95 GA: 1.42-6.39) ve demir profilaksisi kullanma süresi (OR: 1.40, %95 GA: 1.23-1.60) istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Gelir düzeyi arttıkça demir profilaksisi bırakılma oranı azalmaktadır.
Sonuç: Çalışmamızda annelerin çoğunun ihmal ve yan etkiler nedeniyle demir profilaksisini bıraktığı ortaya konmuştur. Demir profilaksisine uyumda sıkıntılar yaşanmaktadır.Bundan dolayı annelere yan etkiler ve demir profilaksisi uygulama süresi hakkında bilgi verilmelidir. Yan etki oluşabileceği söylenerek gerekirse preparat değişikliği yapılmalı ve demir eksikliğinin neden olduğu problemler ailelere açıklanmalıdır.Önemli bir halk sorunu olması nedeniyle demir eksikliği ile ilgili toplum, aile ve sağlık çalışanları bir bütün olmalı ve bilinçlendirilmelidir. Sağlık Bakanlığının önerdiği profilaksi programlarına uyulup konu ile ilgili daha sıkı ve yeni politikaların üretilmesi gerekmektedir.