Buğdayda (Triticum aestivum L.) Farklı Süre ve Dozlarda Uygulanan Etil Metansülfonat (EMS)’ın Çimlenme ve Fide ile İlgili Bazı Karakterler Üzerine Etkileri

Hossein Pour A., Tosun M., Haliloğlu K.

Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt.52, sa.2, ss.190-200, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 52 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2021
  • Doi Numarası: 10.17097/ataunizfd.748554
  • Dergi Adı: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: CAB Abstracts, Central & Eastern European Academic Source (CEEAS), Veterinary Science Database, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.190-200
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma, ekmeklik buğdayın Kırik çeşidinde kimyasal bir mutagen olan etil metansülfonatın (EMS) çimlenme ve fide ile ilgili bazı karakterler üzerine etkilerini ve ıslah amaçlı çalışmalarda uygulanabilecek optimum dozu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada EMS’nin 5 farklı konsantrasyonu [0 (kontrol), %0.1, %0.2, %0.3 ve %0.4] ve 4 farklı uygulama süresi [kontrol (5 sn), 1 saat, 2 saat ve 3 saat] kullanılmış ve araştırma tam şansa bağlı deneme planınında, faktöriyel düzenlemeye göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede çimlenme ve fide ile ilgili bazı karakterler üzerinde durulmuştur. Elde edilen verilere göre, EMS’nin uygulama süresi uzadıkça çimlenme ile ilgili karakterlerde genel bir azalmaya neden olduğu görülmüş; sürgün boyunun 3 saatlik uygulamada kök kuru ağırlığı ve sürgün kuru ağırlığının ise 6 saatlik uygulamada kontrole göre daha yüksek olduğu saptanmış; konsantrasyonlar ortalamalarına göre değerlendirildiğinde ise kök uzunluğunun %0.1, %0.2 ve %0.3’lük konsantrasyonlarda; kök kuru ağırlığı ve sürgün kuru ağırlığının %0.3’lük konsantrasyonlarda kontrole göre daha yüksek olduğu görülmüştür. EMS’nin hem uygulama süresi hem de konsantrasyonunun incelenen fide özelliklerinin birçoğu üzerine etkisi çok önemli olmuştur. Araştırmamızda, farklı süre ve konsantrasyonlarda uygulanan EMS’nin birçok karakteri olumlu yönde etkilediği, dolayısıyla kontrole göre artışa neden olduğu görülmüş, ancak uygulanan süre ve konsantrasyonlara göre lethal doz (LD50) değeri belirlenememiştir.